Giữa bối cảnh địa chính trị thế giới có nhiều biến động, Nga đang âm thầm phát triển một trong những dự án quốc phòng tham vọng nhất của mình: máy bay ném bom tàng hình chiến lược thế hệ mới mang tên PAK DA (Tổ hợp Hàng không tầm xa tương lai). Được thiết kế bởi cục thiết kế Tupolev danh tiếng, PAK DA được kỳ vọng sẽ trở thành “bóng ma” trên không, thay thế dần phi đội máy bay ném bom Tu-95 “Bear” đã phục vụ từ thời Liên Xô, mang lại cho Không quân Nga một năng lực tấn công tầm xa và khả năng sống sót vượt trội.
Dự án PAK DA, (Latin hóa từ tiếng Nga: Перспективный авиационный комплекс дальней авиации), có tên mã là “Poslannik” (Sứ giả), là một bước nhảy vọt về công nghệ của ngành công nghiệp hàng không quốc phòng Nga. Đây là chương trình thay thế dần cho các dòng máy bay ném bom hiện có như Tu-95MS, Tu-160 và Tu-22M3. Khác biệt hoàn toàn với thiết kế 4 động cơ cánh quạt của Tu-95, PAK DA được phát triển theo cấu hình “cánh bay” (flying wing) tương tự như B-2 Spirit và B-21 Raider của Mỹ. Thiết kế này, kết hợp với việc sử dụng rộng rãi vật liệu composite hấp thụ sóng radar, nhằm tối ưu hóa khả năng tàng hình, giúp máy bay xâm nhập sâu vào không phận đối phương mà không bị phát hiện.
Những bước tiến vượt trội so với “Người tiền nhiệm” Tu-95
Sự ra đời của PAK DA sẽ đánh dấu một kỷ nguyên mới cho lực lượng không quân chiến lược Nga, mang lại những ưu thế vượt trội so với Tu-95:
Tính năng | Tupolev Tu-95 “Bear” | Tupolev PAK DA “Poslannik” |
Thiết kế | Cánh xuôi, 4 động cơ tuốc bin cánh quạt | “Cánh bay” (Flying wing) |
Tốc độ | Cận âm (khoảng 925 km/h) | Cận âm |
Công nghệ tàng hình | Tiết diện radar lớn, dễ bị phát hiện | Tối ưu hóa khả năng tàng hình, tiết diện radar thấp |
Hệ thống điện tử | Nâng cấp dần qua các thời kỳ | Hệ thống điện tử hàng không và tác chiến điện tử tiên tiến |
Vũ khí | Tên lửa hành trình và bom | Đa dạng, bao gồm bom dẫn đường chính xác, tên lửa hành trình và cả vũ khí siêu thanh |
Tầm bay | Khoảng 15.000 km | Dự kiến khoảng 12.000 km |
Tải trọng vũ khí | Khoảng 15 tấn | Dự kiến lên đến 30 tấn |
Một trong những nâng cấp đáng kể nhất của PAK DA là khả năng mang các loại vũ khí hiện đại. Trong khi Tu-95 chủ yếu là nền tảng mang tên lửa hành trình phóng từ xa, PAK DA được thiết kế với các khoang vũ khí bên trong thân để duy trì khả năng tàng hình, có thể triển khai đa dạng các loại bom thông minh, tên lửa hành trình thế hệ mới và đặc biệt là các loại vũ khí siêu thanh mà Nga đang phát triển.
Bên cạnh đó, PAK DA sẽ được trang bị hệ thống điện tử hàng không và tác chiến điện tử tối tân, cho phép máy bay hoạt động hiệu quả trong môi trường chiến tranh mạng và điện tử phức tạp, một yếu tố sống còn trên chiến trường hiện đại.
Tiến độ dự án: Thách thức và kỳ vọng
Dù là một dự án đầy hứa hẹn, tiến độ của chương trình PAK DA đã đối mặt với không ít thách thức và nhiều lần điều chỉnh. Ban đầu, chuyến bay đầu tiên được dự kiến diễn ra sớm hơn, nhưng các thông tin gần đây cho thấy mốc thời gian này có thể lùi lại đến giữa thập niên 2020, và việc sản xuất hàng loạt có thể bắt đầu vào cuối thập niên 2020 hoặc đầu thập niên 2030.
Cuộc xung đột tại Ukraine được cho là đã ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và nguồn lực dành cho các dự án quốc phòng dài hạn như PAK DA, khi Nga phải tập trung vào việc sản xuất và hiện đại hóa các khí tài hiện có. Tuy nhiên, một số nhà phân tích lại cho rằng những tổn thất và thách thức trong cuộc chiến có thể càng thúc đẩy Nga đẩy nhanh tiến độ các dự án mang tính đột phá như PAK DA để duy trì vị thế quân sự chiến lược.
Hiện tại, các thông tin chi tiết về dự án vẫn được giữ bí mật ở mức độ cao. Tuy nhiên, việc Nga quyết tâm theo đuổi chương trình PAK DA cho thấy rõ chiến lược của nước này trong việc hiện đại hóa bộ ba răn đe hạt nhân và tăng cường khả năng tấn công tầm xa trong tương lai, sẵn sàng đối trọng với các đối thủ tiềm tàng trên trường quốc tế. Sự xuất hiện của PAK DA trong tương lai chắc chắn sẽ là một yếu tố quan trọng, định hình lại cán cân sức mạnh quân sự toàn cầu.
So sánh với B-21 Raider (Mỹ) và H-20 (Trung Quốc)
Tiêu chí | PAK DA (Nga) | B-21 Raider (Mỹ) | H-20 (Trung Quốc) |
Nhà sản xuất | Tupolev | Northrop Grumman | Xi’an Aircraft Industrial Corp. |
Tình trạng | Đang chế tạo nguyên mẫu (chưa bay thử) | Đã ra mắt (2022), thử nghiệm bay 2023 | Tin đồn công bố 2024, chưa có nguyên mẫu công khai |
Thiết kế | Cánh bay (flying wing), ưu tiên tàng hình | Cánh bay (flying wing), tối ưu stealth | Cánh bay (flying wing), học hỏi từ B-2 |
Tốc độ | Cận âm (≈ 900–1.000 km/h) | Cận âm | Cận âm |
Tầm bay | ~12.000 km | >12.000 km (ước tính) | ~8.000–10.000 km |
Trọng tải vũ khí | 30–40 tấn | 15–20 tấn (nhưng vũ khí công nghệ cao, độ chính xác lớn) | 10–20 tấn |
Vũ khí chính | Tên lửa hành trình Kh-101/102, vũ khí siêu vượt âm, bom hạt nhân | Tên lửa hành trình LRSO, bom hạt nhân B61-12, JDAM, UAV | Tên lửa hành trình CJ-20, bom hạt nhân, vũ khí dẫn đường chính xác |
Khả năng tàng hình | Dự kiến thấp hơn B-21 (do hạn chế công nghệ vật liệu hấp thụ sóng radar) | Cao nhất (công nghệ RAM, thiết kế khí động học tối ưu) | Trung bình (khó đạt trình độ Mỹ, có thể tương đương B-2 đời cũ) |
Hệ thống điện tử | Radar AESA, liên kết dữ liệu, phòng thủ điện tử mạnh | Radar AESA, AI hỗ trợ tác chiến, điều khiển UAV hộ tống | Chưa rõ, có thể học từ công nghệ Nga và Mỹ |
Nhiên liệu – Động cơ | Động cơ phát triển từ NK-32 (Tu-160), tối ưu hiệu suất | Động cơ mới tiết kiệm, ít dấu hiệu hồng ngoại | Có thể dùng động cơ WS-10/WS-18, hạn chế về hiệu quả và stealth |
Nhiệm vụ chính | Răn đe hạt nhân chiến lược, phóng tên lửa siêu vượt âm | Đột nhập không phận, tấn công chính xác đa nhiệm, hỗ trợ UAV | Răn đe Mỹ – Nhật – Ấn tại Thái Bình Dương |
Dự kiến biên chế | Đầu thập niên 2030 | 2027–2030 (bắt đầu với USAF) | Sau 2030 |