LỊCH SỬ TRIẾT HỌC (History of philosophy)

Lịch sử triết học là nghiên cứu có hệ thống về sự phát triển của tư tưởng triết học. Nó tập trung vào triết học như một cuộc điều tra hợp lý dựa trên lập luận, nhưng một số nhà lý thuyết cũng bao gồm cả thần thoại, truyền thống tôn giáo và truyền thuyết tục ngữ.

Triết học phương Tây bắt nguồn từ cuộc điều tra về bản chất cơ bản của vũ trụ ở Hy Lạp cổ đại. Những phát triển triết học sau đó bao gồm nhiều chủ đề về bản chất của thực tại và tâm trí, cách con người nên hành động và cách đạt được kiến ​​thức. Thời kỳ trung cổ (medieval period) tiếp theo tập trung nhiều hơn vào thần học. Thời kỳ Phục hưng (renaissance period) chứng kiến ​​sự quan tâm mới đối với triết học Hy Lạp cổ đại và sự xuất hiện của chủ nghĩa nhân văn. Thời kỳ hiện đại được đặc trưng bởi sự tập trung ngày càng tăng vào cách thức kiến ​​thức triết học và khoa học được tạo ra. Những ý tưởng mới của nó đã được sử dụng trong thời kỳ Khai sáng (enlightenment period) để thách thức các thẩm quyền truyền thống. Những phát triển có ảnh hưởng trong thế kỷ XIX và XX là chủ nghĩa duy tâm Đức, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa thực chứng, logic hình thức, phân tích ngôn ngữ, hiện tượng học, chủ nghĩa hiện sinh và chủ nghĩa hậu hiện đại.

Triết học Ả Rập-Ba Tư chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các triết gia Hy Lạp cổ đại. Nó đạt đến đỉnh cao trong Thời đại hoàng kim Hồi giáo. Một trong những chủ đề của nó là mối quan hệ giữa lý trí và sự mặc khải như hai cách tương thích để đạt đến chân lý. Avicenna đã phát triển một hệ thống triết học toàn diện tổng hợp đức tin Hồi giáo và triết học Hy Lạp. Sau Thời đại hoàng kim Hồi giáo, ảnh hưởng của nghiên cứu triết học suy yếu, một phần là do sự chỉ trích triết học của Al-Ghazali. Vào thế kỷ XVII, Mulla Sadra đã phát triển một hệ thống siêu hình dựa trên chủ nghĩa thần bí. Chủ nghĩa hiện đại Hồi giáo xuất hiện vào thế kỷ XIX và XX như một nỗ lực để hòa giải các học thuyết Hồi giáo truyền thống với hiện đại.

Triết học Ấn Độ được đặc trưng bởi sự quan tâm kết hợp của nó đối với bản chất của thực tại, các cách thức đạt được kiến ​​thức và câu hỏi tâm linh về cách đạt được sự giác ngộ. Nguồn gốc của nó là các kinh sách tôn giáo được gọi là Vệ Đà. Triết học Ấn Độ sau này thường được chia thành các trường phái chính thống, có liên quan chặt chẽ với giáo lý của Vệ Đà, và các trường phái không chính thống, như Phật giáo và Kỳ Na giáo. Các trường phái có ảnh hưởng dựa trên chúng là các trường phái Ấn Độ giáo của Advaita Vedanta và Navya-Nyāya cũng như các trường phái Phật giáo của Madhyamaka và Yogācāra. Trong thời kỳ hiện đại, sự trao đổi giữa tư tưởng Ấn Độ và phương Tây đã khiến nhiều triết gia Ấn Độ phát triển các hệ thống toàn diện. Họ hướng đến mục tiêu thống nhất và hài hòa các trường phái tư tưởng tôn giáo và triết học đa dạng.

Các chủ đề trung tâm trong triết học Trung Quốc là hành vi xã hội đúng đắn, chính quyền và tự tu dưỡng. Trong triết học Trung Quốc thời kỳ đầu, Nho giáo khám phá các đức tính đạo đức và cách chúng dẫn đến sự hòa hợp trong xã hội trong khi Đạo giáo tập trung vào mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Những phát triển sau này bao gồm sự du nhập và chuyển đổi giáo lý Phật giáo và sự xuất hiện của các trường phái Huyền học và Tân Nho giáo. Thời kỳ hiện đại trong triết học Trung Quốc được đặc trưng bởi sự gặp gỡ với triết học phương Tây, cụ thể là với chủ nghĩa Marx. Các truyền thống có ảnh hưởng khác trong lịch sử triết học là triết học Nhật Bản, triết học Mỹ Latinh và triết học Châu Phi…

Bài viết được đề xuất

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *