Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: Giang Nam (Jiangnan)
– Lớp trước: Type 002 – Sơn Đông (Shandong)
– Lớp sau: Type 004 (đang phát triển)
– Kế hoạch: 1
– Hạ thủy: 17/6/2022
– Lượng giãn nước: 71.875 tấn (tiêu chuẩn); trên 80.000 tấn (đầy tải)
– Chiều dài: 300 m (mực mớn nước); 316 m (sàn đáp)
– Chiều rộng: 39,5 m (mực mớn nước); 76 m (sàn đáp)
– Động lực đẩy: tuabin hơi nước, 8 nồi hơi, 4 trục, trên 220.000 mã lực (164 MW)
– Máy bay mang theo: 24 chiếc J-35 + 24 chiếc J-15B/BS + 5 AWACS KJ-600 + 5 J-15D tác chiến điện tử + 12 trực thăng Z-20 các loại.
Phúc Kiến (18; tiếng Trung bính âm: Fújiàn Jiàn) là một tàu sân bay thông thường của Trung Quốc phục vụ trong Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân (PLAN). Đây là tàu sân bay thứ ba của chương trình tàu sân bay Trung Quốc và là tàu đầu tiên thuộc lớp Type 003 (lớp NATO / OSD Phúc Kiến), kế thừa tàu Sơn Đông Type 002. Đây là tàu sân bay đầu tiên do Trung Quốc thiết kế nội địa, và là tàu đầu tiên có khả năng cất cánh bằng máy phóng (CATOBAR); các tàu sân bay trước đây của Trung Quốc sử dụng cầu nhảy (STOBAR). Đây là tàu sân bay thứ hai trên thế giới (sau tàu Gerald R. Ford của Hải quân Hoa Kỳ) có máy phóng điện từ (EMALS) để phóng máy bay trên tàu sân bay. EMALS của Phúc Kiến được cung cấp năng lượng bởi hệ thống điện tích hợp dòng một chiều trung áp (MVDC) – là hệ thống đầu tiên thuộc loại này dành cho tàu sân bay, được cho là đáng tin cậy hơn so với EMALS dùng điện xoay chiều của lớp Gerald R. Ford. Đây cũng là tàu sân bay đầu tiên trên thế giới phóng máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm bằng hệ thống máy phóng điện từ.
Phúc Kiến được đóng bởi Xưởng đóng tàu Giang Nam, hạ thủy vào ngày 17/6/2022 và bắt đầu thử nghiệm trên biển vào tháng 5/2024. Năm 2019, nhà phân tích Robert Farley từ Học viện Chiến tranh Lục quân Hoa Kỳ tin rằng Phúc Kiến sẽ là “tàu sân bay lớn nhất và tiên tiến nhất từng được đóng bên ngoài Hoa Kỳ”.
Ngày 22/9/2025, truyền thông nhà nước Trung Quốc công bố đoạn video ghi lại cảnh tàu sân bay Phúc Kiến đang tiến hành thử nghiệm phóng máy phóng điện từ cho máy bay chiến đấu/hỗ trợ J-15T, J-35 và KJ-600, khi tàu sân bay này trở về sau chuyến thử nghiệm trên biển lần thứ chín. Tàu sân bay chính thức được đưa vào biên chế Hải quân Trung Quốc (PLAN) trong một buổi lễ tại Tam Á vào ngày 5/11/2025, với sự tham dự của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc kiêm Chủ tịch Quân ủy Trung ương Tập Cận Bình.
Lớp tàu sân bay Phúc Kiến ban đầu được các nhà quan sát quân sự định danh là Type 002, bởi vì vào thời điểm đó, tàu Sơn Đông chưa hoàn thiện được cho là Type 001A do nó là thiết kế cải tiến của tàu Liêu Ninh Type 001 trước đó. Sơn Đông được chính thức xác nhận là Type 002 khi được đưa vào biên chế vào tháng 12/2019. Sau đó, các nhà quan sát bắt đầu gọi tàu Phúc Kiến đang đóng là Type 003.
Phúc Kiến ban đầu dự định sử dụng máy phóng hơi nước, mà Trung Quốc đã thiết kế ngược từ tàu HMAS Melbourne đã bị loại bỏ. Năm 2013, Chuẩn Đô đốc Hải quân Hoàng gia Anh Yin Zhuo đã báo cáo rằng họ sẽ sử dụng máy phóng điện từ thay thế; các nguyên mẫu máy phóng điện từ đã được quan sát vào năm 2012.
Con tàu được ước tính dài 316 m, rộng 76 m, và có tải trọng choán nước đầy đủ là 80.000 đến 85.000 tấn. Kích thước đã được so sánh với tàu sân bay lớp Kitty Hawk của Hải quân Hoa Kỳ.
Buồng lái có ba máy phóng điện từ một chiều trung áp, một đường băng hạ cánh góc cạnh có bánh răng hãm và hai thang máy chứa máy bay bên phải. Tính đến năm 2025, máy phóng điện từ (EM) là công nghệ phóng máy bay tiên tiến nhất về mặt công nghệ và chỉ được sử dụng trên tàu Phúc Kiến và USS Gerald R. Ford, trong khi tất cả các hệ thống CATOBAR trước đây đều sử dụng máy phóng hơi nước.
Phi đội không quân của Phúc Kiến ước tính bao gồm ít nhất 40 máy bay cánh cố định và 12 trực thăng. Phi đội không quân trên máy bay bao gồm máy phóng tương thích với máy bay chiến đấu đa năng J-15T, máy bay tác chiến điện tử J-15DT, máy bay chiến đấu tàng hình J-35, máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không (AEW&C) KJ-600 và trực thăng tiện ích HZ-20.
Phúc Kiến được cung cấp năng lượng bởi các tua bin hơi nước thông thường và máy phát điện diesel.
Việc xây dựng bắt đầu vào giữa những năm 2010. National Interest đưa tin rằng nó bắt đầu vào tháng 3/2015. The Diplomat đưa tin rằng “công việc ban đầu” bắt đầu vào tháng 2/2016, với Tập đoàn đóng tàu Thượng Hải Giang Nam nhận được thông báo tiến hành vào tháng 3/2017. Công việc được cho là đã bị trì hoãn vào tháng 6/2017 do các cuộc thử nghiệm máy phóng điện từ và hơi nước. Đến tháng 11/2017, công việc đã được tiếp tục sau khi PLAN được cho là đang phát triển một hệ thống IEP để cung cấp năng lượng cho máy phóng điện từ. Các mô-đun khối đúc sẵn đầu tiên đã được đưa vào ụ tàu khô vào tháng 7/2020 và hầu hết các khối thân tàu và sống tàu đã được lắp đặt vào đầu tháng 9/2020. Phần kiến trúc thượng tầng đã được lắp đặt vào tháng 7/2021.
Phúc Kiến được hạ thủy vào ngày 17/6/2022. Giống như các tàu sân bay Trung Quốc trước đây, nó được đặt tên theo một tỉnh theo quy định đặt tên của PLAN. Truyền thông phương Tây lưu ý rằng tỉnh Phúc Kiến nằm đối diện với Đài Loan qua eo biển Đài Loan. Các cuộc thử nghiệm về nguồn điện và neo đậu bắt đầu vào tháng 4/2023. Cuộc thử nghiệm máy phóng bắt đầu vào tháng 11/2023. Các mô hình máy bay cũng đã được sử dụng.
Phúc Kiến bắt đầu thử nghiệm trên biển vào tháng 5/2024. Lần đầu tiên diễn ra từ ngày 1 đến ngày 8/5. PLAN thừa nhận rằng các cuộc thử nghiệm đang được tiến hành vào tháng 12/2024. Phúc Kiến đã trở lại bến tàu Giang Nam gần Thượng Hải sau cuộc thử nghiệm trên biển thứ năm vào ngày 3/12/2024, sau khi rời đi vào ngày 18/11/2024; đây là cuộc thử nghiệm dài nhất trong số năm cuộc thử nghiệm được tiến hành cho đến tháng 12/2024. Các bức ảnh chụp tàu sân bay trở về cho thấy các vết cao su từ lốp xe trên boong, một dấu hiệu có thể cho thấy máy bay thật đã tham gia vào cuộc thử nghiệm thứ năm. Phúc Kiến trở về sau cuộc thử nghiệm trên biển thứ sáu vào ngày 7/1/2025.
Ngày 18/3/2025, tàu Phúc Kiến đã bắt đầu chuyến thử nghiệm trên biển lần thứ bảy. Vì dự kiến sẽ diễn ra thử nghiệm máy phóng, nên kỳ vọng rằng con tàu có thể được đưa vào hoạt động vào năm 2025 đã được nâng lên, nếu các cuộc thử nghiệm được coi là thành công. Con tàu đã trở về sau chuyến thử nghiệm trên biển lần thứ bảy vào ngày 1/4/2025. Tàu Phúc Kiến đã thực hiện chuyến thử nghiệm trên biển lần thứ tám vào cuối tháng 5/2025, với máy bay chiến đấu tàng hình Shenyang J-35 trên tàu, được trang bị để phóng bằng máy phóng, thực hiện các cuộc thử nghiệm và chuyến bay cùng lúc.
Ngày 1/8/2025, truyền thông Trung Quốc đã công bố một video hé lộ quá trình phóng máy bay chiến đấu J-15T trên tàu sân bay bằng máy phóng điện từ. Mặc dù không có trình tự cất cánh và hạ cánh hoàn chỉnh nào được hiển thị, các nhà phân tích tin rằng tàu sân bay và phi đội trên tàu đang đạt được một cột mốc quan trọng.
Cuộc thử nghiệm trên biển lần thứ chín bắt đầu vào ngày 10/9/2025. Vào ngày 11/9, Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản xác nhận rằng nó đã được phát hiện ở vùng biển phía tây bắc của Quần đảo Senkaku, hướng đến Eo biển Đài Loan. Ngày 12/9, nó được xác nhận đã đi qua Eo biển Đài Loan và hướng đến Biển Đông để huấn luyện và thử nghiệm. Báo cáo suy đoán rằng, dựa trên số lượng các cuộc thử nghiệm trên biển do tàu sân bay Trung Quốc thực hiện trước khi đưa vào hoạt động, tàu sân bay có thể được đưa vào hoạt động vào ngày 18/9 (ngày kỷ niệm Sự kiện 18/9) hoặc đầu tháng 10 (Ngày Quốc khánh). Tuy nhiên, hải quân Trung Quốc đã hạ thấp tầm quan trọng của chuyến đi, nói vào ngày 12/9 rằng “cuộc tập trận thử nghiệm và huấn luyện xuyên khu vực” này là một sự sắp xếp thường lệ trong quá trình đóng tàu sân bay.
Vào ngày 22 tháng 9 năm 2025, đài truyền hình nhà nước Trung Quốc đã công bố nhiều video và ảnh cho thấy toàn bộ trình tự phóng và thu hồi của máy bay Shenyang J-15T, Shenyang J-35 và Xi’an KJ-600, thông qua máy phóng điện từ của tàu. Hải quân PLA thông báo rằng Phúc Kiến đã đạt được “năng lực hoạt động toàn boong ban đầu”, và cuộc thử nghiệm đã đặt nền móng cho việc tích hợp sau đó của phi đội máy bay trên tàu sân bay và nhóm tác chiến tàu sân bay. Các cuộc thử nghiệm bay này có thể đã được hoàn thành cách đây vài tháng trong một trong những cuộc thử nghiệm trên biển trước đó, thay vì vào tháng 9. Thời điểm công bố cảnh quay trong cuộc thử nghiệm trên biển lần thứ 9 có thể chỉ ra rằng việc đưa tàu sân bay vào hoạt động sắp xảy ra.
Ngày 5/11/2025, tại Tam Á, Hải Nam, Phúc Kiến được được đưa vào biên chế. Trong một buổi lễ thượng cờ, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc kiêm Chủ tịch Quân ủy Trung ương Tập Cận Bình đã tham dự, sau đó, ông lên tàu để thị sát.
