Tổng quan:
– Xưởng đóng tàu: Krasnoye Sormovo, Gorky; Vũ Xương (Vũ Hán); Quảng Châu; Bột Hải; nhà máy đóng tàu Giang Nam (Thượng Hải); Xưởng đóng tàu Mayang-do (Triều Tiên)
– Các nhà khai thác: Liên Xô; Trung Quốc; Triều Tiên; Bungari; Syria; Ai Cập
– Lớp trước: lớp Whisky (Project 631)
– Lớp sau: lớp Foxtrot (Project 641)
– Đang đóng: 20
– Đã hoàn thành: 133
– Đã loại biên: 75
– Lượng giãn nước: 1.475 tấn (khi nổi); 1.830 tấn (khi lặn)
– Chiều dài: 76,6 m
– Độ rộng: 6,7 m
– Mớn nước: 5,2 m
– Động lực đẩy: 2 x động cơ diesel, cung cấp 2,94 MW (4000 shp); 2 x động cơ điện dẫn động 2 trục
– Tốc độ: 15,2 hl/g (khi nổi); 13 hl/g (khi lặn)
– Tầm hoạt động: 8000 hl (15.000 km) ở tốc độ 9 hl/g
– Kíp tàu: 54 người (10 sĩ quan)
– Khí tài: sonar; radar; tác chiến điện tử & mồi bẫy MRP 11-14
– Vũ khí:
+ Ống phóng ngư lôi: 8 × 533 mm (6 phía mũi và 2 phía lái tàu)
+ Ngư lôi chống hạm: 14 × Yu-4 và Yu-1 hoặc 28 quả thủy lôi
Project 633 (tên NATO – lớp Romeo) là một lớp tàu ngầm diesel-điện của Liên Xô, được chế tạo từ năm 1957 đến năm 1961. Một biến thể của Trung Quốc – Type 033 – được chế tạo tại Trung Quốc từ năm 1962 đến năm 1984.
Project 633 là sự phát triển của các Project 611 (lớp Zulu) và 613 (lớp Whisky) thời hậu chiến của Hải quân Liên Xô.
Chỉ có 20 chiếc trong số 56 chiếc dự định ban đầu của Liên Xô được hoàn thành trong khoảng thời gian từ tháng 10/1957 đến cuối tháng 12/1961 vì việc đưa tàu ngầm hạt nhân vào biên chế Hải quân Liên Xô.
Theo tiêu chuẩn ngày nay, tàu ngầm lớp Romeo được coi là lỗi thời, nhưng chúng vẫn có một số giá trị như tàu huấn luyện và trinh sát.
Theo Hiệp ước Hữu nghị và Tương trợ Trung-Xô năm 1950, Liên Xô đã chuyển cho Trung Quốc (và sau đó là Triều Tiên) tài liệu cần thiết để sản xuất tàu ngầm Romeo vào năm 1963. Biến thể của Trung Quốc được gọi là Romeo Type 033. Tổng cộng 84 tàu ngầm Type 033 đã được đóng tại Trung Quốc từ năm 1962 đến năm 1984, cộng với một số chiếc được xuất khẩu sang các nước khác.
Type 033 của Trung Quốc kết hợp một số cải tiến so với Romeo nguyên bản, bao gồm giảm tiếng ồn xuống 20 dB. Sonar trên tàu cũng liên tục được nâng cấp: sonar nguyên bản của Liên Xô lần đầu tiên được thay thế bằng sonar Type 105 nội địa của Trung Quốc, sau đó được thay thế bằng sonar H/SQ2-262A do Nhà máy số 613 chế tạo. Ngày nay, hầu hết các tàu ngầm Type 033 đã được nghỉ hưu hoặc bảo quản, một số ít còn lại phục vụ cho mục đích huấn luyện. Tổng cộng có 6 biến thể tàu ngầm lớp Romeo của Trung Quốc đã được phát triển:
Type 6633: Chiếc Romeo nguyên bản do Trung Quốc chế tạo, Trung Quốc đã lắp ráp những chiếc Romeo này từ những bộ thiết bị đóng gói có sẵn do Liên Xô cung cấp, 6 chiếc đã được lên kế hoạch, nhưng chỉ có 2 chiếc được hoàn thành. Chương trình xây dựng hoàn toàn dừng lại khi Liên Xô ngừng cung cấp các bộ phận sau khi Trung-Xô chia rẽ. Việc xây dựng tổ máy thứ ba tại Vũ Hán đã bị dừng lại và các bộ phận có sẵn đã được chuyển hướng để hoàn thành cặp đầu tiên, nhưng nhiều bộ phận phải được phát triển theo kiểu bản địa. Cải tiến cơ bản của Type 6633 so với các tàu Liên Xô nguyên bản là việc sử dụng các bộ ắc-quy nội địa của Trung Quốc, có hiệu suất vượt trội hơn một chút so với các bộ ắc-quy Liên Xô nguyên bản.
Type 033: Hoàn thành sản xuất trong nước ở Trung Quốc vào năm 1967, và sau đó dự án được đổi tên thành Type 033. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ việc triển khai các tàu đã hoàn thiện ở vùng khí hậu ấm hơn đã chứng minh rằng hệ thống điều hòa và làm lạnh ban đầu của Liên Xô được thiết kế cho khu vực cận Bắc Cực và Bắc Cực. Điều đáng tiếc là không đủ cho các vùng cận nhiệt đới và nhiệt đới, vì vậy cần phải thiết kế lại để cải thiện hệ thống làm lạnh và điều hòa không khí, và tất cả các tàu đóng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới đều phải tiến hành tái trang bị. Vào tháng 9/1969, việc chế tạo những chiếc Type 033 mới, với khả năng điều hòa không khí và làm lạnh được cải thiện, bắt đầu tại Nhà máy Đóng tàu Hoàng Phố ở Quảng Châu, cuối cùng, 13 chiếc đã được hoàn thành.
ES5A: Nâng cấp Type 033, với những cải tiến chủ yếu liên quan đến việc thay thế thiết bị có nguồn gốc từ Liên Xô bằng các hệ thống nội địa của Trung Quốc, bao gồm: Kính tiềm vọng tấn công QZHA-10 (Type 779) và kính tiềm vọng đa năng QDYA-10 (Type 778). Bổ sung sonar đa dạng H/SQG-2, hệ thống thông tin liên lạc Type 063 và hệ thống tính toán. Sonar Type 801 nội địa của Trung Quốc đã thay thế sonar MARS-24 nguyên bản của Liên Xô. Sự khác biệt duy nhất giữa sonar Type 801 và sonar MARS-24 là có 24 phần tử đầu dò cho Type 801 trái ngược với 12 phần tử trong MARS 24 ban đầu, vì vậy sonar của Trung Quốc có độ chính xác tốt hơn. Sonar trinh sát H/SQZ-D nội địa của Trung Quốc (với đầu dò Type 105) đã thay thế hệ thống nguyên bản của Liên Xô, tính năng của SQZ-D gần như giống với sonar nguyên bản của Liên Xô mà nó được phát triển, ngoại trừ mặt quạt quan sát tăng 15 độ. Các biện pháp giảm tiếng ồn bổ sung cũng được áp dụng. Đây là loại mà Trung Quốc ban đầu bán cho Ai Cập vào những năm 1980.
Type 033G: Sự phát triển của ES5A, với sự kết hợp của khả năng phóng ngư lôi tự dẫn âm thanh; máy tính tương tự được cài đặt để đạt được tự động hóa và tăng tốc các tính toán điều khiển hỏa lực của ngư lôi vốn được tính toán thủ công trước đây. Tất cả các tàu Romeo của Trung Quốc đã được chuyển đổi sang tiêu chuẩn này. Tên báo cáo của NATO cho loại này được đồn đại là lớp Vũ Hán.
Type 033G1: Một chiếc Type 033G duy nhất được sửa đổi để mang 6 tên lửa chống hạm YJ-1 (CSS-N-4), biến thể này được gọi là Type 033G1 (tên NATO là Vũ Hán A). Tên lửa này phải được khai hỏa trong khi tàu ở trạng thái nối, với tổng thời gian tiếp xúc trên bề mặt dưới 7 phút. Tuy nhiên, cải tiến đáng kể nhất là mức độ tiếng ồn giảm 12 dB.
ES5B: Phát triển Type 033G, chủ yếu dành cho xuất khẩu. Đây là gói nâng cấp dành cho bên sử dụng tàu ngầm Romeo. Cải tiến chính của lớp tàu này là khả năng phóng ngư lôi dẫn đường bằng dây và tên lửa chống hạm (AShM) trong khi lặn. Chương trình này bắt đầu vào giữa những năm 1980 và Ai Cập được cho là khách hàng duy nhất khi Trung Quốc giành được hợp đồng nâng cấp đội tàu ngầm lớp Romeo, bao gồm cả những chiếc do Liên Xô chế tạo và Trung Quốc chế tạo. Đây là loại tàu ngầm lớp Romeo cuối cùng của Trung Quốc; với khả năng giảm tiếng ồn từ 20 dB đến 140 dB so với mức 160 dB của các tàu ngầm Dự án 633 nguyên bản của Liên Xô mà Trung Quốc mua lại.
Các nhà khai thác
Hiện đang sử dụng các tàu ngầm lớp Romeo trong khả năng hoạt động:
– Triều Tiên vận hành 20 tàu ngầm lớp Romeo. 7 chiếc được nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc từ năm 1973 đến năm 1975, và phần còn lại được lắp ráp trong nước với các bộ phận do Trung Quốc cung cấp từ năm 1976 đến năm 1995. Một chiếc rõ ràng đã bị chìm trong một vụ tai nạn vào năm 1985. 4 chiếc nhập khẩu của Trung Quốc đóng trên bờ biển phía Tây.
– Ai Cập vận hành 4 trong số 8 tàu ngầm lớp Romeo nguyên bản, là biến thể nâng cấp của thiết kế Trung Quốc.
Hiện đang sử dụng các tàu ngầm lớp Romeo trong khả năng không tác chiến (tức là chỉ để huấn luyện).
– Nga và Liên Xô có 20 tàu lớp Romeo đang hoạt động. Các tàu này không còn được sử dụng làm tàu chiến trong Hải quân Nga, mặc dù 1 hoặc 2 chiếc vẫn hoạt động như những cơ sở huấn luyện bất động.
– Trung Quốc đã vận hành khoảng 84 chiếc tàu ngầm Type-33 (Romeo) trong Chiến tranh Lạnh. Hầu hết đã được loại bỏ, nhưng 13 chiếc vẫn đang được sử dụng để huấn luyện.
Không còn sử dụng tàu ngầm lớp Romeo với bất kỳ khả năng nào được báo cáo:
– Bulgaria đã vận hành 4 tàu ngầm lớp Romeo. Chiếc cuối cùng, còn lại trong số 4 chiếc, được nhập khẩu từ Liên Xô, Slava, đã ngừng hoạt động vào năm 2011.
– Syria nhận 3 tàu ngầm lớp Romeo vào năm 1961, nhập khẩu từ Liên Xô; ngừng hoạt động vào giữa những năm 1990, được bán để làm phế liệu vào năm 1996.
– Algeria đã cho ngừng hoạt động 2 tàu ngầm lớp Romeo của Liên Xô.
Các tàu bảo tồn, bảo tàng (tất cả đã loại biên):
– Trường Thành (Changcheng) 237, trong Bảo tàng Hải quân Thanh Đảo, Thanh Đảo.
– Trường Thành 274, bảo tàng Hải quân Taizhou, Taizhou.
– Trường Thành 279, ở đảo Liugong, Sơn Đông.
– Trường Thành 280, ở Shanghai Oriental Land, Thượng Hải.
– Trường Thành 303, ở bảo tàng KH&CN Vũ Hán.
– Trường Thành 349, trong Căn cứ Tham quan Tàu ngầm 349, Giao Giang.
– Trường Thành Lüshunkou, trong Bảo tàng tàu ngầm Lữ Thuận, Liêu Ninh.
– S-49, ở Vịnh Pivdenna, Sevastopol (ngừng hoạt động vào ngày 10/7/1995).
– Slava 84, trong Bảo tàng Thủy tinh, Beloslav./.
