Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: Cục Kỹ thuật Hàng hải Malakhit; Phòng thiết kế Rubin; Cục thiết kế trung ương Lazurit
– Nhà vận hành: Hải quân Liên Xô
– Lớp trước: Charlie (Project 670)
– Lớp sau: Oscar (Project 949)
– Lịch sử xây dựng: từ 1963
– Lịch sử phục vụ: 1969-1999
– Số lượng đã đóng: 501
– Đặt ki: 28/12/1963
– Hạ thủy: 21/12/1968
– Vào biên chế: 31/12/1969
– Ngừng hoạt động: Dự bị năm 1984, bị loại khỏi danh sách Hải quân năm 1989, hạ cờ (loại biên) năm 1999
– Số phận: Bị tháo dỡ vào năm 2010 tại nhà máy “Zvezdochka” (c. Severodvinsk), khối lò phản ứng 3 phần đứng gần bến №27
– Kiểu loại: tàu ngầm hạt nhân tên lửa hành trình (SSGN)
– Lượng giãn nước:
+ 5.280 tấn (khi nổi)
+ 7.100 tấn (khi lặn)
– Chiều dài: 106,9 m
– Độ rộng: 11,6 m
– Mớn nước: 8 m
– Động lực đẩy:
+ 2 x lò phản ứng nước áp lực loại VM-5m, 177,4 MW (237.897 mã lực)
+ 2 x tuabin hơi 80.000 mã lực (60 MW)
+ 2 x trục
– Tốc độ: 44,7 hl/g (82,8 km/h)
– Sức bền: 70 ngày
– Độ sâu giới hạn: 400 m
– Quân số: 82 (25 sĩ quan)
– Khí tài:
+ sonar MGK-300 “Rubin”
+ hệ thống điều khiển hỏa lực ngư lôi “Ladoga-P-661”
+ hệ thống định vị “Sygma-661”
+ hệ thống sonar dò mìn “Radian-1”
+ hệ thống radar RLK-101 và MTP-10
+ hệ thống phát hiện bạn-thù “Nichrom”
+ trạm trinh sát vô tuyến điện
– Vũ khí:
+ 10 × tên lửa hành trình SS-N-7 “Starbright” (P-70 Ametist) trong các ống riêng lẻ
+ 4 × ống phóng ngư lôi 533 mm (12 ngư lôi) cho ngư lôi chống ngầm SET-53.
K-222, tên định danh của Liên Xô – Project 661 Anchar, là một tàu ngầm hạt nhân tên lửa hành trình của Hải quân Liên Xô, chiếc duy nhất trong thiết kế của nó. K-222 được tuyên bố là tàu ngầm nhanh nhất thế giới. Ban đầu được đặt tên là K-162, con tàu được đổi tên thành K-222 vào năm 1978. Nó được biết đến nhiều nhất ở phương Tây với tên NATO là lớp Papa.
Dự án được hình thành một cách có chủ ý để mang tính đổi mới cao bằng cách không khuyến khích sử dụng lại các giải pháp kỹ thuật trước đó. Trong khi buộc phải đổi mới, điều này cũng làm chậm sự phát triển. Project 661 bắt đầu vào năm 1959, với nhiệm vụ thiết kế được giao cho OKB-16, một trong hai tiền nhiệm (cùng với SKB-143) của Cục thiết kế trung ương Malakhit, sau này trở thành một trong ba trung tâm thiết kế tàu ngầm của Liên Xô/Nga. cùng với Cục thiết kế Rubin và Cục thiết kế trung tâm Lazurit.
K-222 được thiết kế như một tàu ngầm tấn công cực nhanh và là tàu ngầm đầu tiên được chế tạo với thân tàu bằng titan. Thuyền hai chân vịt được trang bị 10 tên lửa SS-N-7 Starbright (П-70 «Аметист») trong các ống riêng lẻ phía trước tháp chỉ huy, giữa thân trong và ngoài, cả hai đều được làm bằng hợp kim titan. Có thiết kế tương tự như lớp Charlie, K-222 được thiết kế để đánh chặn và tấn công các nhóm tác chiến tàu sân bay. Giống như lớp Charlie và lớp Oscar sau này, tên lửa hành trình của nó chỉ có thể được nạp lại tại cảng, khiến nó trở thành một trong những con tàu “one shot” (bắn được một phát) của Hải quân Liên Xô.
K-222 có 2 lò phản ứng nước nhẹ, được thiết kế nhỏ gọn nhất có thể. Điều bất thường là không có máy phát điện diesel và ắc-quy được dùng làm nguồn điện khẩn cấp duy nhất của tàu.
Con tàu này được coi là tiền thân của các tàu ngầm lớp Alfa và Sierra, và có thể dùng để thử nghiệm các công nghệ sau này được sử dụng trong các lớp đó.
K-222 được đặt ki vào ngày 28/12/1963, được đưa vào hoạt động vào ngày 31/12/1969 tại Severodvinsk, và được giao cho Hạm đội Biển đỏ Phương Bắc của Liên Xô trong suốt thời gian phục vụ. Con thuyền được cho là tàu ngầm nhanh nhất thế giới, được cho là đã đạt tốc độ lặn kỷ lục 44,7 hl/g (82,8 km/h) trong các cuộc thử nghiệm. Tốc độ tối đa không chính thức đạt được vào ngày 30/3/1971 là 44,85 hl/g (83,06 km/h). K-222 với tốc độ cao là đi kèm với cái giá là chi phí cao trong quá trình xây dựng, cả tiếng ồn quá mức và hư hỏng đáng kể đối với các tính năng bên ngoài của thân tàu khi sử dụng.
Trong Hải quân Liên Xô, K-222 thường được gọi là “Cá bằng vàng” (Золотая рыбка), liên quan đến chi phí phát triển và chế tạo của nó.
Vào ngày 30/9/1980, một trong những lò phản ứng hạt nhân của K-222 đã bị hư hỏng trong quá trình bảo trì tại nhà máy đóng tàu. Đến năm 1988, con tàu được đưa vào lực lượng dự bị tại Căn cứ hải quân Belomorsk ở Severodvinsk. Bắt đầu từ ngày 5/3/2010, tàu được tháo dỡ tại Sevmash, cơ sở duy nhất có khả năng xử lý thân tàu bằng titan. Trong một động thái bất thường, việc tháo dỡ được thực hiện với các lò phản ứng và nhiên liệu hạt nhân vẫn còn trên tàu, vì không có điều khoản nào được đưa ra trong thiết kế để loại bỏ các lò phản ứng. Việc loại bỏ cũng bắt đầu trước khi Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu chọn một nhà tư vấn quốc tế để dỡ nhiên liệu.
Chiếc tàu ngầm lớp Papa duy nhất được giới thiệu ngắn gọn là tham gia các hoạt động chống đoàn tàu vận tải của Liên Xô ở Đại Tây Dương trong cuốn tiểu thuyết Red Storm Rising của Tom Clancy, khiến các chỉ huy hộ tống ngạc nhiên và thất vọng, cho đến khi nó bị Hải quân Hoa Kỳ đánh chìm./.
