Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: VSEL, Ltd và Cammell Laird Co.
– Vận hành: Hải quân Hoàng gia (RN); Hải quân Hoàng gia Canada (RCN)
– Lớp trước: Oberon
– Trong biên chế:
+ RN: 2/6/1990 đến 10/1994
+ CFMC / RCN: 12/2000 đến nay
– Đã lên kế hoạch: 12
– Hoàn thành: 4
– Đã hủy kế hoạch: 8
– Hoạt động: 4
– Kiểu loại: Tàu ngầm diesel-điện (Hunter Killer SSK)
– Lượng giãn nước: 2.455 tấn
– Chiều dài: 70,26 m
– Chiều rộng: 7,2 m
– Mớn nước: 7,6 m
– Động lực đẩy:
+ Diesel-điện – 1 trục
+ 2 x Paxman Valenta động cơ diesel 2.035 mã lực (1,517 MW) 1600 RPA SZ
+ 1 x Động cơ điện GEC (5 MW)
– Tốc độ:
+ 12 hl/g (22 km/h), khi nổi
+ 20 hl/g (37 km/h), khi lặn
– Phạm vi hoạt động:
+ 8.000 hl (15.000 km) ở tốc độ 8 hl/g (15 km/h)
+ 10.000 hl (19.000 km) ở chế độ lặn
– Sức bền: 30 ngày
– Độ sâu giới hạn: 200 m
– Quân số: 53
– Khí tài:
+ Sonar mảng chủ động/thụ động CN/BQQ-10
+ Máy đo sâu hồi âm đa tia mũi chủ động/thụ động Type 2040
+ Sonar thụ động Type 2041
+ Sonar sườn Type 2007
+ Sonar mảng kéo Type 2046/CANTASS MOD
+ Sonar đánh chặn chủ động Type 2019
+ Kiểm soát hỏa lực: Lockheed-Martin Librascope SFCS Mk 1 Mod C
+ Radar Kelvin Hughes Type 1007
– Vũ khí: 6 x ống phóng ngư lôi 533 mm, cho 18 ngư lôi Mark 48.
Tàu ngầm lớp Upholder / Victoria, còn được gọi là Type 2400 (do lượng giãn nước 2.400 tấn), là một lớp tàu ngầm diesel-điện được chế tạo tại Vương quốc Anh vào những năm 1980 để bổ sung cho tàu ngầm hạt nhân trong Lực lượng tàu ngầm của Hải quân Hoàng gia Anh.
Những chiếc tàu này ban đầu được đặt tên là lớp Upholder, theo tên của tàu nổi tiếng nhất của lớp U trước đây. Thời gian phục vụ tại Anh của chúng rất ngắn, với việc các tàu này bị loại biên vào năm 1994. Sau một nỗ lực không thành công để chuyển giao những chiếc tàu ngầm này cho Hải quân Pakistan vào năm 1993-1994, cuối cùng chính phủ Canada đã mua những chiếc tàu ngầm và một bộ tàu huấn luyện từ Hải quân Hoàng gia cho Bộ Tư lệnh Hàng hải Lực lượng Canada (được đổi tên thành Hải quân Hoàng gia Canada vào năm 2011) để thay thế các tàu ngầm lớp Oberon đã loại biên vào năm 1998.
Trong biên chế của Canada, các tàu ngầm được phân loại là lớp Victoria. Những tàu ngầm này ban đầu gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về điện và bị ảnh hưởng bởi các sự cố vận hành cơ học làm hạn chế hoạt động của chúng và phạm vi triển khai của chúng. Những vấn đề này phần lớn đã được khắc phục và các tàu ngầm đã đạt được khả năng hoạt động đầy đủ.
Thiết kế và phát triển
Vào cuối những năm 1970, Bộ Quốc phòng Vương quốc Anh (MoD) đã đề xuất một thiết kế tàu ngầm diesel-điện để thay thế lớp Oberon. Lớp tàu ngầm mới này được dự định cung cấp một giải pháp thay thế tiết kiệm chi phí hơn cho mục đích huấn luyện và phòng thủ bờ biển. Thông báo về thiết kế mới được đưa ra vào tháng 9/1979. Năm thiết kế đã được đưa ra, trong đó MoD đã chọn thiết kế 1.960 tấn. Tuy nhiên, nhu cầu về tiềm năng xuất khẩu đã nâng giới hạn lượng giãn nước lên 2.400 tấn để có thể linh hoạt trong quá trình chế tạo nếu cần đến máy móc và hệ thống thay thế.
Thiết kế tàu ngầm tuần tra điện-diesel Type 2400 của Vickers Shipbuilding & Engineering Ltd. (VSEL) đã được chọn. Thiết kế này có lượng giãn nước từ 2.168 đến 2.220 tấn khi nổi và 2.400-2.455 tấn khi lặn; dài tổng thể 70,28 m, rộng 7,6 m và độ mớn nước 5,38 m; biên chế từ 44 đến 47 người trong Hải quân Hoàng gia.
Tàu ngầm có thân tàu hình giọt nước, một lớp vỏ được chế tạo từ thép chịu lực cao NQ1. Thân tàu được lắp các tấm cách âm đàn hồi để giảm tiếng ồn của tàu ngầm. Lớp tàu này được báo cáo có độ sâu lặn hơn 200 m.
Máy móc
Tàu ngầm được cung cấp năng lượng bởi hệ thống điện-diesel một trục. Chúng được trang bị hai động cơ diesel Paxman Valenta 1600 RPS SZ, mỗi động cơ dẫn động một máy phát điện GEC công suất 1,4 megawatt (1.900 mã lực). Có hai khối ắc-quy Chloride 120 cell. Các khối ắc-quy có khả năng hoạt động trong 90 giờ ở tốc độ 3 hl/g (5,6 km/h). Tàu ngầm được đẩy bằng động cơ điện kép GEC công suất 4,028 megawatt (5.402 mã lực) làm quay một chân vịt bước cố định bảy cánh. Điều này giúp tàu đạt tốc độ tối đa 12 hl/g (22 km/h) khi nổi và 20 hl/g (37 km/giờ) khi lặn. Chúng có khả năng chứa 200 tấn nhiên liệu diesel, cho phép di chuyển trong phạm vi 8.000 hl (15.000 km) ở tốc độ 8 hl/g (15 km/h) và 10.000 hl (19.000 km) ở độ sâu tối đa.
Vũ khí
Lớp này được trang bị sáu ống phóng ngư lôi 533 mm ở mũi tàu. Khi phục vụ tại Anh, tàu ngầm được cung cấp tới 18 ngư lôi Marconi Mk 24 Tigerfish Mod 2; chúng cũng có khả năng sử dụng tên lửa UGM-84 Sub-Harpoon. Chúng cũng có thể được điều chỉnh để sử dụng như một tàu rải mìn. Hệ thống kiểm soát hỏa lực và tổ chức thông tin hành động DCC (AIS/FC), được phát triển từ các hệ thống DCA/DCB đang phục vụ vào thời điểm đó trên tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hải quân Hoàng gia, dựa trên hai máy tính Ferranti FM1600E với một bus dữ liệu kỹ thuật số được liên kết với ba bảng điều khiển hai mục đích. Có thể theo dõi tới 35 mục tiêu và có thể cung cấp hướng dẫn tự động cho bốn ngư lôi chống lại bốn mục tiêu riêng biệt.
Trong quá trình tái trang bị để phục vụ cho Canada, khả năng của Sub-Harpoon và mìn đã được gỡ bỏ và các tàu ngầm được trang bị hệ thống kiểm soát hỏa lực tàu ngầm (SFCS) Librascope của Lockheed Martin để đáp ứng các yêu cầu hoạt động của Hải quân Canada. Các thành phần từ hệ thống kiểm soát hỏa lực của tàu ngầm lớp Oberon đã được lắp đặt. Điều này giúp tàu ngầm có khả năng bắn ngư lôi Gould Mk 48 Mod 4. Ngư lôi này hoạt động ở tốc độ 40 hl/g (74 km/h), được triển khai chống lại các mục tiêu trong phạm vi 50 km (31 dặm). Tầm bắn của ngư lôi là 38 km (24 dặm) ở tốc độ lên tới 55 hl/h (102 km/h). Loại ngư lôi này sử dụng hệ thống dẫn đường chủ động và thụ động để tiếp cận mục tiêu được chỉ định. Năm 2014, Chính phủ Canada đã mua 12 bộ nâng cấp cho phép tàu ngầm bắn ngư lôi Mk 48 Mod 7AT.
Cảm biến và biện pháp đối phó
Khi được chế tạo, lớp Upholder được trang bị radar Kelvin Hughes Type 1007 I-band cho mục đích dẫn đường. Các tàu ngầm được trang bị sonar gắn trên thân Type 2040 Thompson Sintra ARGONAUTE, lắp ở mũi tàu và mảng kéo thụ động Type 2026 GEC Avionics. Các tàu ngầm có sonar thụ động Type 2019 Thompson Sintra PARIS cho mục đích chủ động và đánh chặn. Chúng cũng có sonar đo khoảng cách thụ động Type 2041 và máy đo nhiệt độ đáy biển tiêu hao Type 2004. Lớp tàu được trang bị điện thoại dưới nước Type 2008. Sonar Type 2040 dự kiến sẽ được nâng cấp lên Type 2075; tuy nhiên, việc nâng cấp đó đã bị hủy bỏ vào năm 1991.
Các hệ thống này sau đó đã được nâng cấp bằng cách lắp đặt mảng BAE Type 2007 và mảng kéo Type 2046. Sonar mảng kéo của Canada (CANTASS) đã được tích hợp vào bộ sonar kéo.
Tàu ngầm lớp Upholder được trang bị kính tiềm vọng tìm kiếm quang điện tử CK035 và kính tiềm vọng tấn công quang điện tử CH085, ban đầu do Pilkington Optronics cung cấp. Sau khi được Canada tân trang, tàu ngầm được trang bị thiết bị liên lạc và biện pháp hỗ trợ điện tử (ESM) của Canada. Bao gồm hai bệ phóng mồi nhử SSE và AR 900 ESM.
Xây dựng và phục vụ trong Hải quân Hoàng gia
Kế hoạch ban đầu kêu gọi đóng 12 tàu ngầm. Tuy nhiên, phê duyệt chính thức đã được đưa ra vào năm 1981 cho việc đóng 9 tàu ngầm. Chín tàu ngầm sẽ được đóng trong ba giai đoạn, với Giai đoạn 1 là đóng tàu ngầm nguyên mẫu, Giai đoạn 2 là đóng thêm 3 tàu ngầm tiếp theo và Giai đoạn 3 là đóng 5 tàu với các hệ thống được cập nhật.
Bộ Quốc phòng đã đặt hàng với VSEL cho tàu ngầm Giai đoạn 1 vào ngày 2/11/1983. Ki của Upholder được đặt tại xưởng đóng tàu VSEL ở Barrow-in-Furness vào tháng đó và tàu ngầm được hạ thủy vào ngày 2/12/1986. Đơn đặt hàng cho Giai đoạn 2 được đặt vào ngày 2/1/1986 với hợp đồng cho ba tàu tiếp theo sẽ được chuyển đến Cammell Laird, một công ty con của VSEL. Chi phí được công bố cho chương trình là 620 triệu bảng Anh cộng với các khoản mục dài hạn.
Chiếc tàu ngầm thứ hai, Unseen, được khởi đóng tại xưởng đóng tàu Cammell Laird ở Birkenhead vào ngày 12/8/1987 và hạ thủy vào ngày 14/11/1989. Ursula được khởi đóng vào ngày 25/8/1987 và hạ thủy vào ngày 22/2/1991, còn Unicorn được khởi đóng vào ngày 13/3/1989 và hạ thủy vào ngày 16/4/1992.
Upholder hoàn thành vào ngày 9/6/1990, tiếp theo là Unseen vào ngày 20/7/1991, Ursula vào ngày 8/5/1992 và Unicorn vào ngày 25/6/1993. Ban đầu, chúng không thể bắn ngư lôi và ba chiếc đầu tiên đã được tân trang vào năm 1992 và 1993 để sửa chữa với chi phí 9 triệu bảng Anh. Chúng hoạt động từ HMS Dolphin (tại Gosport), nhưng chỉ với bốn tàu ngầm, căn cứ được coi là không kinh tế và chúng được chuyển đến Căn cứ Hải quân Devonport. Trong thời gian phục vụ ngắn ngủi của mình, lớp tàu này hoạt động chủ yếu ở Đại Tây Dương, Địa Trung Hải và vùng biển Vương quốc Anh. Ngoại lệ là Unicorn, đã hoàn thành đợt triển khai kéo dài 6 tháng ở phía đông kênh đào Suez, hoàn thành các hoạt động và cuộc tập trận ở Địa Trung Hải, Vịnh Oman và Ấn Độ Dương và Vịnh Ba Tư.
Năm 1992, Defense Review công bố quyết định của Bộ Quốc phòng chuyển hướng mọi chi tiêu tàu ngầm tiếp theo sang tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Năm 1994, Hải quân Hoàng gia đã từ bỏ chương trình Type 2400 sau khi 4 tàu ngầm đầu tiên và Giai đoạn 3 không bao giờ được đặt hàng. Lớp Upholder được tuyên bố là thặng dư vào năm 1994 và được cất giữ. Unseen được thanh lý vào ngày 6/4/1994, tiếp theo là Upholder vào ngày 29/4 và Ursula vào ngày 16/6. Ba tàu ngầm này được cất giữ vào tháng 6/1994. Unicorn được thanh lý vào ngày 16/10/1994 và được cất giữ.
Tìm kiếm người mua
Bán không thành công cho Pakistan
Năm 1992, Vương quốc Anh biết được rằng Pakistan đã đàm phán với Pháp về việc mua tàu ngầm. Chính quyền Sharif đã cấp phép cho Hải quân Pakistan mua tàu ngầm chạy bằng điện-diesel hoặc tàu ngầm chạy bằng không khí độc lập. Nhóm nghiên cứu của Hải quân Pakistan, gồm ba đô đốc, đã đến thăm Thụy Điển, Trung Quốc, Pháp và Vương quốc Anh. Kế hoạch ban đầu là mua tàu ngầm từ Thụy Điển nhưng sau đó đã đề xuất mua tàu ngầm lớp Upholder của Anh hoặc lớp Agosta của Pháp. Trong thời gian này, Đô đốc Saeed Khan, Tham mưu trưởng Hải quân (CNS), đã đề xuất mạnh mẽ các tàu lớp Upholder, nhưng chính quyền Bhutto đã chọn công nghệ của Pháp vì một số lý do chính trị và kỹ thuật.
Bán cho Canada
Sau khi chương trình tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Canada bị hủy bỏ, hải quân Canada đã tìm cách mua lại tàu ngầm chạy bằng năng lượng thông thường. Sách trắng Quốc phòng Canada năm 1994 nêu rõ ý định xem xét việc mua lớp Upholder từ Anh. Lựa chọn này đã vấp phải sự phản đối và mức giá 1 tỷ đô-la mà Bộ Quốc phòng yêu cầu đã làm đình trệ quyết định của Nội các Canada về việc tiếp tục mua tàu ngầm. Trong khi đó, các tàu ngầm đã được chào bán cho Bồ Đào Nha và Chile. Năm 1996, một nỗ lực khác nhằm mua tàu ngầm của Canada đã bị dừng lại ngay sau khi bắt đầu. Trong khi đó, Anh đã chi hàng triệu đô-la để bảo dưỡng các tàu ngầm.
Vào tháng 4/1998, chính phủ Canada đã công bố khả năng mua lại lớp Upholder. Chi phí được công bố là 750 triệu đô-la chia thành hai phần. 610 triệu đô-la sẽ được trả cho chính các tàu ngầm và 140 triệu đô-la còn lại sẽ trang trải các chi phí liên quan.
Vào ngày 3/7/1998, thỏa thuận đã được phê chuẩn và hai hợp đồng đã được ký kết đồng thời. Hợp đồng đầu tiên là hợp đồng thuê mua không tính lãi trong tám năm đối với bốn tàu ngầm, năm máy mô phỏng đào tạo và các gói dữ liệu và đào tạo khác nhau. Các khoản thanh toán tiền thuê là một phần của thỏa thuận đổi hàng để Vương quốc Anh tiếp tục được tiếp cận các căn cứ của Lực lượng vũ trang Canada là Wainwright, Suffield và Goose Bay. Hợp đồng thứ hai là với VSEL để tân trang cần thiết cho việc tái kích hoạt các tàu ngầm đã ngừng hoạt động. Hợp đồng này bao gồm các sửa đổi cho dịch vụ của Canada, pin mới, chương trình đào tạo và tất cả các phụ tùng thay thế.
Mặc dù chính phủ Canada chào hàng khoản mua sắm trị giá 750 triệu CAD là một món hời, đã có những tranh cãi về chất lượng của tàu ngầm với một số gợi ý rằng giá mua ít nhất sẽ được chi lại để sửa chữa mọi thứ. Một số đảng đối lập của Canada yêu cầu chính phủ Anh tài trợ bất kỳ chi phí nào khác, vì người ta tin rằng tàu ngầm đã xuống cấp trong khi được lưu trữ và Hải quân Hoàng gia đã không hoàn toàn thành thật về tình trạng của chúng trong quá trình bán. Tuy nhiên, Stephen Saunders, biên tập viên của Jane’s Fighting Ships, lập luận rằng “không có gì sai trái về bản chất với lớp tàu ngầm”.
Năm 2008, Babcock Canada đã được trao hợp đồng hỗ trợ tàu ngầm lớp Victoria phục vụ tại Canada trong giai đoạn đến năm 2023. Giá trị tiềm năng của hợp đồng là hơn 3,6 tỷ đô-la Canada và yêu cầu thiết lập chuỗi cung ứng tại Canada để hỗ trợ và duy trì tàu ngầm. Cứ sáu đến chín năm, mỗi tàu lớp Victoria đều trải qua thời gian bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu hoặc nâng cấp toàn diện hơn 200 hệ thống bao gồm nâng cấp sonar, nâng cấp tháp chỉ huy và nâng cấp hệ thống chiến đấu.
Tàu trong lớp
– Upholder, S40 VSEL, biên chế (Anh) 9/6/1990; bán cho Canada đổi tên thành Chicoutimi, SSK 879, biên chế 3/9/2015.
– Unseen, S41, biên chế (Anh) 20/7/1991; bán cho Canada đổi tên thành Victoria, SSK 876, biên chế 2/12/2000.
– Ursula, S42, biên chế (Anh) 8/5/1992; bán cho Canada đổi tên thành Corner Brook, SSK 878, biên chế 29/6/2003.
– Unicorn, S43, biên chế (Anh) 25/6/1993; bán cho Canada đổi tên thành Windsor, SSK 877, biên chế 4/10/2003./.
…
