Sau sự kiện tàu Kursk ở biển Baren ngày 12/8/2000, Nga thấy cần thiết phải có một tàu cứu hộ cho Lực lượng tàu ngầm của mình, nhưng giữa lúc khó khăn, cộng với những bất cập và tham nhũng, con tàu được sản xuất nhưng thiết bị đi kèm chưa từng được kiểm định đầy đủ. Nga và thế giới không phân loại đây là tàu “cứu hộ tàu ngầm”, mà chỉ là “hỗ trợ tìm kiếm cứu hộ hàng hải”.
Tổng quan:
– Kiểu loại: tàu cứu hộ
– Nhà máy đóng tàu: Admiralty, Saint Petersburg
– Khởi công: 24/12/2005
– Hạ thủy: 30/10/2012
– Biên chế: 25/12/2015
– Chiều dài: 97,8 m (tại đường nước); 105,1 m (dài nhất)
– Độ rộng: 17,2 m
– Độ sâu mạn tàu: 10,6 m
– Mớn nước: 4,5 m
– Lượng giãn nước: 5.037-5310 tấn
– Khả năng đi biển: mọi cấp sóng
– Tình trạng biển: Trong khi hạ/nâng DSRV – cấp 3-4; đối với chuông lặn – cấp 5
– Tốc độ (tối đa): 15 hl/g
– Tầm hoạt động: 3000 hl (với tốc độ 12 hl/g)
– Khả năng độc lập đi biển: 30 ngày (đối với thủy thủ đoàn); 10 ngày (đối với người được cứu)
– Động cơ đẩy: động cơ điện 2 x 3265 mã lực KL6538В-AS06, 2 x trục, máy phát điện diesel 4 x 1680 kW VA-1680, máy phát điện diesel 2 x 1080 kW VA-1080
– Thiết bị chuyên dụng:
+ 1 x phương tiện lặn lặn sâu tự động Project 18271
+ 2 x phương tiện tự hành lặn sâu ARS-600
+ 1 x tổ hợp cứu hộ dưới nước “Panther Plus”
+ 1 x tổ hợp lặn GVK-450 (450 mét, 5 buồng giảm áp)
+ buồng cho những người được cứu chứa được 120 người (60 trong buồng áp suất)
– Khí tài:
+ radar dẫn đường MR-231
+ radar dẫn đường PAL-N3
+ sonar Livadiya
+ sonar Folklor, MG-757 Anapa-M chống biệt kích
+ hệ thống liên lạc dưới nước Struktura-SVN
+ tổ hợp dẫn đường Chardash
+ tổ hợp liên lạc R-779-16 Ruberoid
– Vũ khí:
+ Hệ thống 9K38 Igla SAM (12 tên lửa 9M39)
+ 2 x 10 súng phóng lựu 55 mm DP-65 (560 lựu đạn RG-55M)
– Sàn đỗ trực thăng
– Thủy thủ đoàn: 96 người.
“Igor Belousov” (Игорь Велоусов), tàu cứu hộ Project 21300S, được đặt đóng vào ngày 24/12/2005 tại “Nhà máy đóng tàu Admiralty” ở St.Petersburg. Tàu được thiết kế để hỗ trợ các thủy thủ đoàn khẩn cấp của tàu ngầm nằm đáy và tàu nổi sự cố. Ngoài ra, nó có thể tham gia tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn hàng hải quốc tế. Trên tàu “Igor Belousov” được trang bị một loạt các thiết bị cứu sinh mới, bao gồm cả tàu lặn và khoang giảm áp.
Tàu cứu hộ Igor Belousov mở đầu Project 21300 do Cục thiết kế Almaz phát triển. Vỏ tàu làm bằng hợp kim cường độ cao do viện nghiên cứu vật liệu xây dựng Prometei thiết kế. Tàu được sử dụng để cứu hộ thủy thủ tàu ngầm bị nạn nằm dưới đáy biển hoặc trên mặt nước. Tàu được trang bị tàu lặn sâu có người lái và điều khiển từ xa. Con tàu được đặt theo tên của Igor Belousov, Anh hùng Lao động Xã hội Chủ nghĩa, kỹ sư và Bộ trưởng Công nghiệp đóng tàu Liên Xô năm 1984-1988.
Tàu cứu hộ “Igor Belousov” đã được chuyển giao cho Hạm đội Phương Bắc vào năm 2013. Thời gian đóng tàu nhiều lần bị điều chỉnh (dự kiến ban đầu đưa vào phục vụ năm 2010), chủ yếu do các vấn đề với nhà cung cấp thiết bị. Hợp đồng nối lại việc đóng tàu bị đình chỉ do thiếu tài chính đã được Bộ Quốc phòng Nga và tàu Admiralteyskie Verfi ký vào tháng 11/2011, tàu hạ thủy ngày 31/10/2012 và gia nhập Hải quân năm 2014.
Công nghệ quy trình sản xuất không được kiểm soát trong khu liên hợp công nghiệp-quân sự cuối cùng dẫn đến việc định giá quá cao. Đây đã trở thành nét đặc trưng của các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng của Nga, trong đó có các doanh nghiệp thiết kế, chế tạo các sản phẩm cho lực lượng cứu hộ hải quân. Vì vậy, ví dụ như việc chế tạo tổ hợp lặn sâu GVK-450 Project 22020 (nhà sản xuất và cung cấp tất cả các thành phần của Nizhny Novgorod CDB “Lapis”, do M.Vaynerman đứng đầu). Tàu cứu hộ “Igor Belousov” Project 21300 đã bị trì hoãn trong 6 năm và giá của nó đã tăng từ 800 triệu rúp lên 2,5 tỷ Rúp. Có một nghịch lý là các nhà cung cấp toàn bộ khu phức hợp không thực hiện bất kỳ bảo hành nào. Do đó, cho đến nay, đối với khu phức hợp nước sâu, là mô hình nguyên mẫu của tàu “Igor Belousov”, thực sự không có câu trả lời cho bất kỳ ai – không phải các công ty nước ngoài, cũng như nhà phát triển “Lapis Lazuli”.
Ngành công nghiệp đóng tàu của Nga đã trải qua thời kỳ khó khăn. Nhưng vị thế và sự liêm chính của Bộ Quốc phòng trong tình huống này là rõ ràng. Tiền phải được đầu tư vào các dự án và sự phát triển thực sự, chứ không phải để triển khai các công trình dài hạn đã hết công đoạn sản xuất và “kéo” tiền ngân sách hàng chục năm.
Xin nhắc lại rằng việc chế tạo tàu cứu hộ vượt biển thế hệ mới thuộc Project 21300 “Dolphin” một phần là do sự sẵn có của công nghệ mới cho các phương tiện dịch vụ khẩn cấp của hải quân lặn sâu có thể hỗ trợ thủy thủ đoàn các lớp tàu ngầm một cách nhanh chóng và hiệu quả, như đã có trong biên chế Hải quân và những loại mới được chế tạo. Điều này có liên quan đặc biệt trong bối cảnh mất mát bi thảm của “Kursk“. Vấn đề lại bùng lên vào tháng 8/2005 sau một vụ tai nạn tàu ngầm mini (thiết bị cứu hộ lặn sâu) AS-28 lớp “Priz” Project 18270 vào tháng 5/2005, phải được giải cứu bởi phương tiện hoạt động dưới nước từ xa của Anh.
Tháng 10/2005, Văn phòng đặt hàng và giao nhận tàu biển, vũ khí hải quân và trang thiết bị quân sự của Bộ Quốc phòng đã thông báo trúng thầu xây dựng nhà máy đóng tàu cứu hộ mới “Admiralty Shipyards”. Ngày 24/12/2005 tại nhà máy đóng tàu “Admiralty Shipyards” ở St.Petersburg, nơi đặt tàu cứu hộ mang tên “Igor Belousov”, nhằm vinh danh ngành công nghiệp đóng tàu của Liên Xô từ năm 1984 đến năm 1988.
Chi phí đóng một con tàu cứu hộ không được công bố chính thức, nhưng theo một số ước tính, nó có thể lên tới số tiền không dưới 100 triệu USD. Theo thông tin không chính thức từ các nguồn tin thân cận với Bộ Quốc phòng, ngân sách đóng một tàu cứu hộ được phân bổ 6 tỷ Rúp, và ngành này sẽ cần kinh phí từ Bộ Quốc phòng nhiều nữa để hoàn thành. Hóa ra, một tàu cứu hộ cho Hải quân Nga, được đóng tại các nhà máy đóng tàu trong nước, tiêu tốn ngân sách bằng một nửa loại tàu sân bay trực thăng “Mistral”.
Vào ngày 25/8/2015, tàu cứu hộ Igor Belousov của lực lượng cứu hộ Hải quân Nga đã rời Baltiysk và tiến vào Đại Tây Dương để thực hiện các nhiệm vụ của giai đoạn thử nghiệm thứ tư, trung tâm báo chí của Bộ Quốc phòng Nga cho biết. Con tàu đã vượt qua thử nghiệm tất cả các hệ thống và tổ hợp trước khi di chuyển đến Đại Tây Dương trong chuyến đi từ Baltiysk đến Biển Baltic.
Chuông lặn được thả nổi ở độ sâu 450 m. Các phương tiện kỹ thuật rộng rãi cũng sẽ được thử nghiệm. Phương tiện điều khiển từ xa dưới nước Panther Plus được cho là cũng sẽ được thử nghiệm ở độ sâu 1.000 m. Thủy thủ đoàn và các chuyên gia sẽ tham gia vào giai đoạn hai của thử nghiệm dịch vụ chuyển tiếp vào tháng 9. Con tàu được đưa vào biên chế Hải quân Nga vào ngày 25/12/2015./.
