9 TÀU NGHIÊN CỨU ĐẶC BIỆT CỦA TRUNG QUỐC

Năm 2019, tàu phá băng Xue Long 2 (Tuyết Long 2) mới của Trung Quốc đã thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Nam Cực. Tháng 8/2020, con tàu đã tham gia một nhóm nghiên cứu quốc tế ở Bắc Cực, làm nổi bật sự tham gia ngày càng tăng của Trung Quốc ở các vùng biển xa.

Với sự chú ý của mọi người về Xue Long 2, có lẽ ít người chú ý đến việc chuyển giao một số tàu nghiên cứu biển mới khác. Chúng bao gồm tàu ​​tiên tiến nhất của Trung Quốc để nghiên cứu nghề cá, Lan Hải 101, và tàu thăm dò khoáng sản biển sâu, Da Yang Hao (Đại Dương Hiệu hay Đại Dương Hào). Một điểm mới nữa trên biển là Dong Fang Hong 3 (Đông Phương Hồng 3), tàu nghiên cứu “im lặng” lớn nhất thế giới. Những bổ sung mới này cho hạm đội Trung Quốc sẽ sớm thay thế các tàu cũ sắp nghỉ hưu và mở ra những lĩnh vực mới trong nghiên cứu biển.

Nghiên cứu biển của Trung Quốc bắt đầu muộn hơn so với các quốc gia đi biển khác. Chỉ đến những năm 1950, các tàu đánh cá và tàu lai dắt mới được tái sử dụng cho mục đích nghiên cứu biển, và bước đầu tiên là khám phá vùng biển của chính Trung Quốc. Cùng thời điểm đó, Hoa Kỳ đã cho một tàu lặn có người lái xuống độ sâu 7 km.

Hạm đội khảo sát đại dương đầu tiên của Trung Quốc chỉ được tạo thành từ loạt tàu nghiên cứu và hải quân Xiang Yang Hong (Hướng Dương Hồng hay Tương Dương Hồng). Ngày nay, Trung Quốc có gần 60 tàu nghiên cứu biển đang được sử dụng. Chúng bao gồm tàu ​​phá băng Xue Long và loạt tàu nghiên cứu chung Xiang Yang Hong, Da Yang (Đại Dương), Ke Xue (Khoa học) và Dong Fang Hong (Đông Phương Hồng). Nhiều tàu đã được thiết kế và xây dựng trong thập kỷ qua.

Sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc diễn ra khi nguồn thủy hải sản ven bờ ngày càng cạn kiệt và những tiến bộ công nghệ đang giúp việc khai thác các vùng biển xa cũng như sự giàu có của biển sâu trở nên dễ dàng hơn. Thật vậy, biển cả – những khu vực đại dương của trái đất nằm ngoài quyền tài phán quốc gia – đã trở thành một điểm nóng mới trong cuộc đấu tranh giành ảnh hưởng và kiểm soát các nguồn tài nguyên.

Nghiên cứu khoa học có một vai trò quan trọng trong việc này. Ví dụ, nhờ công việc khảo sát được thực hiện bởi một số tàu nghiên cứu được đề cập trong bài viết này mà Trung Quốc đã có được năm giấy phép thăm dò biển sâu. Nhưng nghiên cứu cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong nỗ lực tăng cường bảo tồn – chính sự xác nhận khoa học về tính dễ bị tổn thương về mặt sinh thái của vùng nước ngoài Bán đảo Nam Cực đã dẫn đến việc năm công ty đánh bắt nhuyễn thể lớn nhất thế giới tạm dừng các hoạt động ở đó.

Việc nâng cấp liên tục đội tàu nghiên cứu của Trung Quốc và mở rộng hợp tác với các nhiệm vụ khoa học quốc tế phản ánh tham vọng biển kép của nước này. Trung Quốc muốn chia sẻ tài nguyên của thế giới – nhưng họ cũng muốn chia sẻ trách nhiệm quản trị toàn cầu.

Với suy nghĩ này, chúng tôi sẽ xem xét kỹ hơn chín tàu nghiên cứu hiện đang hoặc sắp hoạt động từ hạm đội của Trung Quốc, được lựa chọn dựa trên những thành tựu hoặc công nghệ tiên tiến của chúng.

1. Xiang Yang Hong 09 (Tương Dương Hồng 09)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát tổng hợp; và sau này là tàu mẹ có thể lặn được.
– Lượng giãn nước: 4.425 tấn.
– Chiều dài: 112,05 m.
– Bàn giao: 1978.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 708, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Hồ Đông, Trung Quốc.
– Chủ sở hữu: Chi nhánh Bắc Hải, Cục Quản lý Đại dương Nhà nước.
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Tương Dương Hồng 09 là tàu nghiên cứu vùng nước xa lớp 4.500 tấn đầu tiên được thiết kế và chế tạo ở Trung Quốc, và là thành viên cuối cùng còn sót lại của sê-ri Tương Dương Hồng ban đầu. Đây là tàu đầu tiên của Trung Quốc tham gia nghiên cứu vùng biển xa quốc tế vào những năm 1970, và được gấp rút hoàn thành chỉ trong một năm để có thể tham gia các thí nghiệm khí quyển của Tổ chức Khí tượng Thế giới. Sau đó, nó đã tham gia vào một số chuyến thám hiểm chung khác, bao gồm các cuộc khảo sát Biển Hoa Đông với các tàu của Hoa Kỳ, hải lưu Kuroshio với các tàu của Nhật Bản và cửa sông Dương Tử với các tàu của Pháp, cũng như thực hiện các dự án nghiên cứu đại dương của riêng Trung Quốc.

Sau đó, khi Trung Quốc bắt đầu chuẩn bị cho các cuộc thử nghiệm tàu ​​lặn có người lái vào năm 2006, một tàu mẹ là cần thiết. Với rất ít tàu nghiên cứu trọng tải lớn hiện có, tàu Xiang Yang Hong 09 đã đảm nhận vai trò mới dù đã 30 năm tuổi. Nó đã hỗ trợ thành công các cuộc thử nghiệm trên biển của tàu lặn Giao Long, bao gồm cả lần lặn kỷ lục quốc gia ở độ sâu 7.062 m ở rãnh Mariana. Vai trò là tàu mẹ của Giao Long hiện đã được chuyển giao cho một con tàu chuyên dụng, Shen Hai Yi Hao và nó hiện đang chờ được trang bị lại và thực hiện một nhiệm vụ mới.

2. Da Yang Yi Hao
– Kiểu loại: Tàu khảo sát tổng hợp.
– Lượng giãn nước: 5.600 tấn.
– Chiều dài: 104,5 m.
– Bàn giao: 1985.
– Tái trang bị: 2002.
– Nhà đóng tàu: Kherson, Ukraine (Liên Xô).
– Nhà máy sửa chữa: Hồ Đông, Trung Quốc.
– Chủ sở hữu: Hiệp hội R&D Tài nguyên Khoáng sản Đại dương Trung Quốc (COMRA).
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Là một khách du lịch thường xuyên với ba chuyến khảo sát toàn cầu, Da Yang Yi Hao được Liên Xô chế tạo vào năm 1985 với vai trò là tàu khảo sát địa chất và địa vật lý. Nó được Trung Quốc mua vào năm 1994 và sau đó được tái trang bị để trở thành tàu khảo sát vùng biển xa hiện đại đầu tiên của nước này.

Thuộc sở hữu của Hiệp hội R&D Tài nguyên Khoáng sản Đại dương Trung Quốc, mục đích chính của con tàu là thăm dò tài nguyên khoáng sản. Một hệ thống hình ảnh được trang bị ở đuôi tàu cho phép lập bản đồ thời gian thực chi tiết về đáy đại dương. Các thiết bị khác trên tàu cho phép lấy mẫu nước biển và khoáng chất từ ​​đáy biển. Vào năm 2007, Da Yang Yi Hao đã cử một tàu lặn tự động đến độ sâu 2.800 m tại Rặng Tây Nam Ấn Độ và xác định các miệng phun thủy nhiệt giàu khoáng chất, đây là khám phá đầu tiên như vậy trong khu vực. Điều này đã thúc đẩy việc ký kết hợp đồng thăm dò 15 năm giữa Trung Quốc và Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế, bao phủ một khu vực rộng 10.000 km2 của Rặng núi Tây Nam Ấn Độ.

3. Ke Xue (Kế Xứ)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát tổng hợp.
– Lượng giãn nước: 4.771 tấn.
– Chiều dài: 99,8 m.
– Bàn giao: 2012.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 708, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Vũ Xương.
– Chủ sở hữu: Viện Hải dương học, Viện Khoa học Trung Quốc.
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Khi công việc thiết kế và xây dựng Ke Xue bắt đầu vào năm 2007, nó nhằm lấp đầy khoảng trống trong nghiên cứu biển sâu. Vào thời điểm đó, hầu hết các tàu nghiên cứu vùng nước xa của Trung Quốc đã được thiết kế để thăm dò khoáng sản, và các tàu khoa học khác của họ chủ yếu hoạt động ven biển. Khi lần đầu tiên ra khơi vào năm 2013, Ke Xue là tàu khoa học tiên tiến nhất của Trung Quốc, với 670 m2 phòng thí nghiệm trên tàu. Thành tựu của nó bao gồm việc phát hiện ra các tầng lưu huỳnh lớn xung quanh các lỗ thông thủy nhiệt của Máng Okinawa và thu thập dữ liệu đầu tiên của Trung Quốc về cách El Niño bắt đầu và kết thúc.

Không giống như hầu hết các tàu nghiên cứu biển dài và mỏng, Ke Xue ngắn và rộng, giúp nó có khả năng chống chịu biển động tốt hơn và duy trì vị trí chính xác. Vào tháng 10/2019, nó khởi hành từ Thanh Đảo với 70 thành viên thủy thủ đoàn và các nhà nghiên cứu quốc tế từ 12 tổ chức và trường đại học để hoàn thành 40 nhiệm vụ do Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia Trung Quốc đặt ra, chuyến đi dài nhất kể từ chuyến đi đầu tiên.

4. Xiang Yang Hong 03 (Tương Dương Hồng 03)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát tổng hợp.
– Lượng giãn nước: 4.800 tấn.
– Chiều dài: 99,6 m.
– Bàn giao: Năm 2016.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 708, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Vũ Xương.
– Chủ sở hữu: Viện Hải dương học thứ ba, Bộ Tài nguyên, Trung Quốc.
– Cảng nhà: Hạ Môn, tỉnh Phúc Kiến.

Giữa những năm 1960 và 1990, Trung Quốc đã chế tạo hoặc tái trang bị một số tàu cho mục đích nghiên cứu. Tất cả những người thuộc Cục Quản lý Đại dương Nhà nước (SAO) hoặc hải quân đều được đặt tên và một số hiệu Xiang Yang Hong, thiết lập một quy ước đặt tên cho các tàu nghiên cứu của Trung Quốc. Trong số những con tàu ban đầu đó, chỉ có chiếc Xiang Yang Hong 09 còn hoạt động. Xiang Yang Hong 03 là một tàu mới gia nhập đội khảo sát của SOA vào tháng 3/2016. Nó hiện là tàu khảo sát tổng hợp lớp 4.500 tấn tiên tiến nhất của Trung Quốc, được trang bị động cơ đẩy “phương vị” hoàn toàn bằng điện và động cơ đẩy cung, cho phép nó quay 360 độ ngay tại chỗ. Nó cũng có một số khả năng phá băng.

Vào năm 2019, tàu Xiang Yang Hong 03 đã tham gia đội tàu khảo sát biển sâu và nước xa của Phòng thí nghiệm thí điểm. Nó chạy các chuyến đi mở, cho phép bất kỳ nhóm nghiên cứu nào của Trung Quốc nộp đơn đăng ký không gian trên tàu. Là một con tàu đa năng, nó hỗ trợ nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực, bao gồm nước biển, nguồn gen vi sinh vật, nốt sần đa kim ở cả vùng biển sâu và ven biển, cũng như môi trường biển sâu và đa dạng sinh học. Thiết bị chuyên dụng của nó có thể được sử dụng trong môi trường biển sâu có áp suất cao, nhiệt độ thấp, ít chất dinh dưỡng và ít ánh sáng, cũng như để nuôi cấy vi sinh vật theo những cách không thể thực hiện được trên đất liền. Tàu thậm chí có thể được triển khai trong các tình huống không liên quan đến nghiên cứu, chẳng hạn như giúp làm sạch các bờ biển bị ảnh hưởng bởi sự cố tràn dầu.

5. Dong Fang Hong 3 (Đông Phương Hồng 3)
– Kiểu loại: Tàu huấn luyện khảo sát chung vùng nước sâu và xa.
– Lượng giãn nước: 5.000 tấn.
– Chiều dài: 103 m.
– Bàn giao: 2015.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 708, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Giang Nam.
– Chủ sở hữu: Đại học Hải dương Trung Quốc.
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Dong Fang Hong 3 là tàu khoa học “yên lặng” lớn nhất của Trung Quốc, và cũng có thủy thủ đoàn lớn nhất của hạm đội nghiên cứu và các khu vực phòng thí nghiệm và boong lớn nhất. Để đạt được chứng nhận quốc tế khắt khe nhất về tiếng ồn dưới nước, các nhà thiết kế của con tàu đã phá vỡ tiền lệ và sử dụng công nghệ cấp độ quân sự để giảm rung động. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của thủy thủ đoàn mà còn giảm sự gián đoạn đối với sinh vật biển và cho phép thu thập dữ liệu chính xác hơn. Như nhà thiết kế chính đã nói: “Một con cá ở độ sâu 20 m dưới nước thậm chí sẽ không nhận ra nó đang đi qua đầu”. Nghiên cứu kiểm soát tiếng ồn dưới nước chỉ mới bắt đầu ở Trung Quốc khi hợp đồng đóng tàu loại tàu này được ký kết – việc bàn giao và hạ thủy tàu Dong Fang Hong 3 cho thấy công nghệ đóng tàu của Trung Quốc đang phát triển nhanh như thế nào.

6. Lan Hai 101 (Lan Hải 101)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát và khoa học thủy sản.
– Lượng giãn nước: 3.289 tấn.
– Chiều dài: 84,5 m.
– Bàn giao: 2019.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 702, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Hồ Đông, Trung Quốc.
– Chủ sở hữu: Viện Nghiên cứu Thủy sản Hoàng Hải.
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Hoàng Hải và Bột Hải là nơi tập trung nhiều ngư trường quan trọng nhất của Trung Quốc. Với tình trạng thiệt hại đối với các vùng ven biển ngày càng trầm trọng, nhu cầu cấp thiết là phải đánh giá chính xác cả nguồn lợi thủy sản và môi trường biển. Lan Hai 101 được xây dựng để đáp ứng nhu cầu này. Đây là tàu nghiên cứu thủy sản tiên tiến nhất của Trung Quốc, có một loạt các phòng thí nghiệm trên tàu. Các nhà nghiên cứu có thể tiến hành các cuộc điều tra toàn diện về trữ lượng thủy sản, đồng thời thử nghiệm các công cụ và kỹ thuật đánh bắt mới hoặc tìm kiếm các ngư trường mới. Lan Hải 101 cũng sẽ thực hiện nghiên cứu ở vùng biển xa.

Trong chuyến hành trình đầu tiên vào tháng 7/2019, Lan Hai 101 đã chở 64 nhà nghiên cứu từ Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia trong chuyến hành trình kéo dài 15 ngày tới biển Hoàng Hải và Bột Hải để tiến hành các nghiên cứu trong lĩnh vực thủy văn, khí tượng và hóa học. Một lượng lớn dữ liệu về khí quyển, nước, trầm tích và sinh vật đã được thu thập.

7. Da Yang Hao (Đại Dương Hào)

– Kiểu loại: Tàu khảo sát tổng hợp.
– Lượng giãn nước: 4.656 tấn.
– Chiều dài: 98,5 m.
– Bàn giao: Tháng 7/2019.
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 701, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: CSSC Quảng Châu Hoàng Phố.
– Chủ sở hữu: Viện Hải dương học thứ hai, Bộ Tài nguyên.
– Cảng nhà: Chu Sơn, tỉnh Chiết Giang.

Tàu Da Yang Hao được thiết kế để thăm dò nhiều loại tài nguyên biển và thực hiện nghiên cứu đa ngành về biển sâu. Được một số người cho là “đại diện cho một kỷ nguyên mới trong nghiên cứu của Trung Quốc về môi trường đại dương”, nó đã được mô tả như một phòng thí nghiệm nổi. Nó có hơn 50 thiết bị khảo sát và giám sát và 400 m vuông phòng thí nghiệm, tất cả đều dành riêng cho nghiên cứu về địa chất biển, sinh thái biển và khí quyển. Vào tháng 12/2019, trong chuyến hành trình đầu tiên đến Đại Tây Dương, nó đã thực hiện các nghiên cứu địa chấn về đáy biển.

Tàu cũng có thể hoạt động ở vùng nước đóng băng ở Bắc Cực và Nam Cực. Đây là một trong số rất ít tàu của Trung Quốc có chân vịt cánh thẳng đứng, êm hơn và dễ điều khiển hơn so với chân vịt truyền thống, và có thể nghiên cứu biển sâu ngay cả khi sóng biển 4 m.

8. Xue Long 2 (Tuyết Long 2)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát đặc biệt (tàu phá băng vùng cực).
– Lượng giãn nước: 13.996 tấn.
– Chiều dài: 122,5 m.
– Bàn giao: Năm 2019.
– Nhà thiết kế: Viện nghiên cứu 708, Tập đoàn đóng tàu nhà nước Trung Quốc & Công ty công nghệ Bắc cực Aker của Phần Lan.
– Nhà máy đóng tàu: Giang Nam.
– Chủ sở hữu: Viện nghiên cứu địa cực của Trung Quốc.
– Cảng nhà: Phố Đông, Thượng Hải.

Sau quá trình thiết kế và chế tạo kéo dài 10 năm, Xue Long 2, tàu phá băng vùng cực tiên tiến nhất của Trung Quốc, đã lên đường tới Nam Cực vào năm 2019, cùng với tàu chị em của nó là Xue Long cho chuyến khảo sát Nam Cực lần thứ 36 của nước này. Vào tháng 8 năm nay, nó đã tham gia chuyến thám hiểm quốc tế MOSAiC (Đài quan sát trôi dạt đa ngành để nghiên cứu khí hậu Bắc Cực), cung cấp vật tư và nhân sự cho tàu khoa học Polarstern của Đức.

Xue Long 2 là con tàu đầu tiên trên thế giới có thể phá băng cả khi tiến và lùi, đồng thời có thể duy trì tốc độ 2-3 hl/g trong lớp băng dày 1,5 m với lớp tuyết phủ dày 0,2 m. Nó nhanh gấp đôi so với tàu Xue Long chị em của nó. Thiết kế sống tàu độc quyền giúp phá vỡ lớp băng bên dưới tàu để bảo vệ sonar dưới nước của nó. Khả năng phá băng tốt hơn của con tàu đồng nghĩa với nhiều cơ hội hơn cho các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu ở các vùng cực trong thời gian dài hơn. Hầu hết các tàu nghiên cứu vùng cực chỉ hoạt động trong mùa hè, nhưng Xue Long 2 có thể hoạt động 150 ngày một năm từ mùa xuân đến mùa thu.

Trung Quốc đã mở rộng chiến lược quản trị vùng cực trong những năm gần đây, với sách trắng chính sách tháng 1/2018 thảo luận về sự phát triển của “Con đường tơ lụa Bắc Cực”. Đồng thời, Trung Quốc đang xây dựng sự hiện diện của mình ở Nam Cực. Xue Long 2 sẽ giúp việc tận dụng lợi thế của các tuyến vận chuyển mới mở ra ở Bắc Cực trở nên dễ dàng hơn và cũng sẽ giúp hỗ trợ nhiều nhà khoa học hơn tại các cơ sở nghiên cứu vùng cực của đất nước, bao gồm cả một trạm nghiên cứu Nam Cực mới hiện đang được xây dựng.

9. Shen Hai Yi Hao (Thần Hải Nhất Hào)
– Kiểu loại: Tàu khảo sát đặc biệt (tàu mẹ lặn).
– Lượng giãn nước: 4.500 tấn.
– Chiều dài: 90,2 m.
– Giao hàng: (chuẩn bị).
– Nhà thiết kế: Viện Nghiên cứu 708, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.
– Nhà máy đóng tàu: Vũ Xương.
– Chủ sở hữu: Trung tâm Biển sâu Trung Quốc.
– Cảng nhà: Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.

Shen Hai Yi Hao được thiết kế để chở Jiaolong (Giao Long), tàu lặn sâu có người lái lớn nhất của Trung Quốc. Đây là chiếc tàu đầu tiên như vậy được thiết kế ở Trung Quốc và sẽ thay thế chiếc Xiang Yang Hong 09 đã già cỗi làm tàu ​​mẹ của Giao Long.

Trên tàu Xiang Yang Hong 09, Giao Long phải được cất giữ trên boong, tiếp xúc với thời tiết. Shen Hai Yi Hao có một không gian dành riêng để lưu trữ, tiếp tế và bảo trì tàu dưới nước, cho phép lặn thường xuyên hơn và phục hồi dễ dàng hơn. Shen Hai Yi Hao cũng có thể mang theo hai tàu lặn điều khiển từ xa và cả ba tàu lặn có thể hoạt động đồng thời.

Sau khi hoàn thành, một chuyến đi vòng quanh thế giới kéo dài một năm được lên kế hoạch cho Shen Hai Yi Hao và Giao Long, với các điểm dừng tại các quốc gia quan trọng trên “Con đường tơ lụa trên biển”. Nhiệm vụ chính của con tàu sẽ bao gồm tìm kiếm khoáng sản dưới biển sâu, nghiên cứu môi trường biển sâu, bảo tồn biển cả và hợp tác quốc tế về khoa học biển sâu tiên tiến./.

Xem thêm:
– TÀU KHẢO SÁT BIỂN Hướng Dương Hồng (Xiangyanghong).