Tên lửa đạn đạo tầm xa IRBM (Intermediate-range ballistic missile) là tên lửa đạn đạo có tầm bắn 3.000-5.500 km, giữa tên lửa đạn đạo tầm trung MRBM (Medium-range ballistic missile) và tên lửa đạn đạo xuyên lục địa ICBM (InterContinental Ballistic Missile). Việc phân loại tên lửa đạn đạo theo tầm bắn chủ yếu được thực hiện để thuận tiện; về nguyên tắc, có rất ít sự khác biệt giữa ICBM hiệu suất thấp và IRBM hiệu suất cao, bởi vì việc giảm khối lượng tải trọng có thể tăng tầm bắn vượt quá ngưỡng ICBM. Định nghĩa phạm vi được sử dụng ở đây được sử dụng trong Cơ quan Phòng thủ Tên lửa Hoa Kỳ. Một số nguồn khác bao gồm một danh mục bổ sung, tên lửa đạn đạo tầm xa (LRBM), để mô tả các tên lửa có tầm bắn giữa IRBM và ICBM thực sự. Thuật ngữ tên lửa đạn đạo chiến trường (theatre ballistic missile) hiện đại hơn bao gồm MRBM và SRBM, bao gồm bất kỳ tên lửa đạn đạo nào có tầm bắn dưới 3.500 km.
Tiền thân của IRBM là tên lửa A4b có cánh để tăng tầm bắn và dựa trên tên lửa V-2 (Vergeltung, hay “Reprisal”, tên chính thức là A4) do Wernher von Braun thiết kế; V-2 được Đức Quốc xã sử dụng rộng rãi vào cuối Thế chiến II để ném bom các thành phố của Anh và Bỉ. A4b là nguyên mẫu cho tầng trên của tên lửa A9/A10. Mục tiêu của chương trình là chế tạo một tên lửa có khả năng bắn phá New York khi phóng ở Pháp hoặc Tây Ban Nha. Tên lửa A4b đã được thử nghiệm một vài lần vào tháng 12/1944, tháng 1 và tháng 2/1945. Tất cả các tên lửa này đều sử dụng nhiên liệu đẩy lỏng. A4b sử dụng hệ thống dẫn đường quán tính, trong khi A9 sẽ được điều khiển bởi phi công. Họ bắt đầu từ một bệ phóng không di động.
Sau Thế chiến II, von Braun và các nhà khoa học hàng đầu khác của Đức Quốc xã được bí mật chuyển đến Hoa Kỳ để làm việc trực tiếp cho Quân đội Hoa Kỳ thông qua Chiến dịch Kẹp giấy, phát triển V-2 thành vũ khí cho Hoa Kỳ.
Không có sự phân biệt rõ ràng được thống nhất giữa tên lửa tầm xa IRBM và tầm trung MRBM. Các nguồn khác nhau sẽ phân loại tên lửa theo những cách khác nhau. Cả hai đều khác biệt với ICBM ở chỗ chúng có tầm bắn nhỏ hơn xuyên lục địa và do đó phải đặt ở vị trí tương đối gần mục tiêu. Nhìn chung, IRBM được coi là vũ khí chiến lược, trong khi MRBM nói chung được coi là tên lửa đạn đạo chiến trường.
Một số IRBM được biết:
– PGM-17 Thor, cự li 1.900-2.400 km, Hoa Kỳ, Vương quốc Anh.
– Blue Streak, 3.700 km, Vương quốc Anh.
– S3 IRBM, 3.500 km, Pháp.
– R-14 Chusovaya (SS-5), 3.700 km, Liên Xô.
– RSD-10 Pioneer (SS-20), 5.500 km, Liên Xô.
– DF-3A, 4.000-5.000 km, Trung Quốc, Ả Rập Saudi.
– DF-25, 3.200-4.000 km, Trung Quốc.
– DF-26, 3.500-5.000 km, Trung Quốc.
– Agni-3, 3.500-5.000 km, Ấn Độ.
– Agni-IV, 4.000 km, Ấn Độ.
– K-4, 3.500 km, Ấn Độ.
– Hwasong-10/RD-B Musudan, 2.500-4.000 km, Triều Tiên.
– Hwasong-12/KN-17, 3.700-6.000 km, Triều Tiên.
– Shahab-5, 4.000-4.300 km, Iran.
– Hyunmoo-5, 3.000-5.500 km, Hàn Quốc./.
Xem thêm: PHÂN LOẠI TÊN LỬA
