Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: Khabarovsk, Almaz, Pribaltisk Yantar…
– Phục vụ: 1988 – nay
– Các nhà khai thác: Liên Xô, Nga, Ukraine, Hy Lạp, Trung Quốc
– Kế hoạch: 17
– Hoàn thành: 15
– Hoạt động: 10
– Loại biên: 5
– Kiểu loại: tàu đổ bộ đệm khí LCAC (air-cushioned landing craft)
– Lượng giãn nước: 340-555 tấn
– Chiều dài: 57 m
– Rộng: 25,6 m
– Mớn nước: 1,6 m
– Động lực đẩy:
+ 3 x 10.000 hp tuabin khí M35-1 hoặc M70FRU2 & 2R
+ 2 x 10.000 hp tuabin khí M35-2 hoặc M85RU/FR E80D7 M70FRU/2
+ 4 x bộ siêu nạp NO10
+ 3 x cánh quạt đẩy (loại bốn cánh biến đổi chiều cao)
– Tốc độ: 55-63 hl/g
– Tầm hoạt động: 300 hl (560 km) ở tốc độ 55 hl/g
– Thủy thủ đoàn: 31 (trong đó 4 sĩ quan)
– Khí tài: radar dẫn đường Ekran-1, radar Lazur (radar Pozitiv trên MDK-51), hệ thống thông tin liên lạc R-782 Buran
– Tác chiến điện tử & mồi bẫy: MS-227, radar MP-411 ESM…
– Vũ khí:
+ 4 × bệ phóng hệ thống tên lửa phòng không di động Strela-3 (+32 quả); hoặc 2 ống phóng 4 x Strela 2, ngắm bằng tay, di chuyển hồng ngoại đến 6 km (3,7 hl) ở tốc độ Mach 1,5, độ cao tối đa 2.500 m
+ 2 x CIWS AK-630 30 mm, 6000 viên mỗi tổ hợp, cự li hiệu quả 2 km
+ 2 × bệ phóng Ogon 140 mm, 22 ống phóng mỗi bệ với tổng 132 quả; hoặc bệ phóng tên lửa có thể thu vào 2 x 122 mm
+ Mìn (một bộ thiết bị có thể tháo rời để đặt 20-80 quả mìn, tùy thuộc vào chủng loại).
Lớp Zubr (Dự án 1232.2, tên NATO – “Pomornik“) là một lớp tàu đổ bộ đệm khí LCAC (air-cushioned landing craft) do Liên Xô thiết kế. Tên “Zubr” là tiếng Ba Lan cho loài bò rừng châu Âu. Loại tàu đệm khí quân sự này, tính đến năm 2012, là loại lớn nhất thế giới, với lượng giãn nước đầy tải là 555 tấn. Tàu đệm khí được thiết kế để điều động các đơn vị tấn công đổ bộ (như lính thủy đánh bộ và xe tăng) lên các bờ biển hoặc vận chuyển và đặt mìn.
10 tàu lớp Zubr vẫn còn hoạt động, 2 thuộc Hải quân Nga và 4 của Hải quân Hy Lạp. Năm 2009, Trung Quốc đã đặt hàng 4 tàu từ Ukraine (gọi là Type 958) như một phần của thỏa thuận trị giá 315 triệu USD. 2 chiếc của phiên bản cập nhật do Công ty đóng tàu Feodosia của Crimea chế tạo; 2 chiếc tiếp theo chuyển giao công nghệ đóng tại Trung Quốc.
Việc mua HS Cephalonia (L 180) cho Hải quân Hy Lạp đánh dấu lần đầu tiên một tàu hải quân do Liên Xô thiết kế được chế tạo cho một thành viên NATO.
Vào tháng 6/2017, Nga đã thông báo về việc khởi động lại sản xuất tàu đệm khí lớp Zubr. Các đại diện của ngành đóng tàu Nga ngay sau đó đã trả lời bằng cách tuyên bố sản xuất không thể tiếp tục vào năm 2018 và sẽ chỉ khả thi vào năm 2019-2021, bác bỏ quan điểm của chính phủ. Các đại diện viện dẫn do không có khả năng sản xuất hàng loạt các bộ phận, đặc biệt là động cơ tuabin khí và bánh răng giảm tốc.
Khả năng đi biển và sức nổi cao được cung cấp bởi một phao hình chữ nhật, bộ phận chịu tải chính của thân tàu. Cấu trúc thượng tầng được xây dựng trên phao được chia thành ba ngăn với hai vách ngăn dọc: ngăn chứa vật liệu chiến đấu ở phần giữa được trang bị đường dốc xe tăng, và phần bên ngoài chứa các đơn vị đẩy chính và phụ, khoang chở quân, khu sinh hoạt và hệ thống bảo vệ phóng xạ NBC (nuclear, biological, chemical). Để cải thiện điều kiện làm việc trong các vị trí chiến đấu, các khoang chứa quân và khu sinh hoạt được lắp đặt hệ thống điều hòa không khí và sưởi, lớp phủ cách âm/cách nhiệt và kết cấu bằng vật liệu giảm rung. Tàu cung cấp các điều kiện bình thường để thủy thủ đoàn ăn uống và nghỉ ngơi.
Nhân viên được bảo vệ trước tác động của vũ khí hủy diệt hàng loạt bằng cách niêm phong các vị trí chiến đấu, tổ lái và khoang chứa quân, được bổ sung mặt nạ phòng độc cá nhân và bộ quần áo bảo hộ. Con tàu cũng được bảo vệ khỏi các loại mìn ảnh hưởng từ trường với một hệ thống tích cực để bù từ trường do con tàu tạo ra và vật liệu được vận chuyển. Đài chỉ huy trung tâm và các khoang thiết bị MS-227 được gia cố bằng giáp hợp kim.
Tàu đổ bộ lớp Zubr có diện tích chứa hàng 400 m2 và sức chứa nhiên liệu là 56 tấn. Nó có thể chở 3 xe tăng chiến đấu chủ lực (lên đến 150 tấn), hoặc 10 xe bọc thép với 140 quân (lên đến 131 tấn), hoặc 8 tàu chở quân bọc thép có tổng khối lượng lên đến 115 tấn, hoặc 8 xe tăng lội nước hoặc tối đa 500 quân (với 360 quân trong khoang hàng).
Ở lượng giãn nước đầy tải, con tàu có thể điều chỉnh độ nghiêng lên đến 5 độ trên các bờ biển không có vũ trang và các bức tường thẳng đứng cao 1,6 m. Lớp Zubr vẫn có khả năng đi biển trong điều kiện trạng thái biển cấp 4 ở tốc độ 30-40 hl/g (56-74 km/h).
Trung Quốc
Ít nhất hai thân tàu mới đã xuất hiện trên hình ảnh phương tiện truyền thông xã hội, đưa tổng số hiện đang phục vụ PLAN lên ít nhất 6 tàu. Thân tàu mới đầu tiên, được đánh số 3260, lần đầu tiên được nhìn thấy vào tháng 5/2017. Thân tàu thứ hai, được đánh số 3261. Trước đó, Trung Quốc đã mua trực tiếp hai chiếc Zubr LCAC từ Ukraine. Cả hai tàu, được đánh số 3325 và 3326, đều được giao vào năm 2014. Sau đó, các nỗ lực đã được thực hiện để lắp ráp thêm hai đơn vị nữa tại Trung Quốc (được gọi là Type 728), và những chiếc này, được đánh số 3327 và 3328, đều được giao cho PLAN vào năm 2018. Kể từ đó, việc sản xuất dường như đã dừng lại, dẫn đến suy đoán về động cơ liên quan, từ những khó khăn trong sản xuất, các yếu tố chính trị phát sinh từ cuộc xung đột Nga-Ukraine, cho đến tiện ích hoạt động cho các yêu cầu của Trung Quốc.
Các tàu LCAC Zubr mới của PLAN được quan sát thấy có những điểm khác biệt nhỏ so với bốn tàu đã đưa vào sử dụng. Điều này bao gồm việc lắp đặt radar điều khiển hỏa lực ở cùng một vị trí, nơi các tàu trước đây mang hệ thống ngắm mục tiêu quang điện tử (tháp pháo E/O). Cột tàu mang radar dẫn đường và thiết bị liên lạc cũng được thiết kế lại, hiện có cấu trúc hỗ trợ hình chữ thập thay vì bố cục đơn giản hơn trên bốn đơn vị đầu tiên. Việc lắp đặt thiết bị cứu sinh dọc theo cấu trúc thượng tầng là một điểm khác biệt nhỏ nhưng có thể quan sát được. Tóm lại, tất cả những khía cạnh này đều ủng hộ quan điểm cho rằng đây là những thân tàu mới được đóng chứ không chỉ là những tàu hiện có được đánh số lại.
Tổng số lượng Zubr LCAC dự kiến trong biên chế PLAN vẫn chưa được biết và do đó quy mô sản xuất trong tương lai sẽ được xác nhận. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các con tàu mới chế tạo này cho thấy PLAN có ý định triển khai Zubr ở quy mô lớn hơn so với trước đây. Trong biên chế PLAN, LCAC lớp Zubr hiện đang chia sẻ cơ sở hạ tầng căn cứ tại Tam Á ở Biển Đông với LCAC Type 726 nhỏ hơn, cũng được triển khai từ các nền tảng tấn công đổ bộ Type 071 và Type 075.
Zubr vẫn là tàu đệm khí lớn nhất thế giới, và như vậy đại diện cho một khả năng quân sự khá độc đáo cho các hoạt động đổ bộ. Với trọng tải 555 tấn khi đầy tải, loại tàu này có thể di chuyển tới ba xe tăng chiến đấu chủ lực (mỗi xe nặng 50 tấn hoặc ít hơn) hoặc 8 đến 10 xe bọc thép nhẹ hơn trên quãng đường hơn 500 km, di chuyển với tốc độ hơn 50 hải lý.
Kết hợp với việc gần đây dường như đã nối lại việc đóng thêm ít nhất một tàu Type 075, sự xuất hiện của nhiều tàu đệm khí Zubr dường như nhấn mạnh những nỗ lực bền bỉ của Trung Quốc nhằm hiện đại hóa và mở rộng khả năng tấn công đổ bộ của hải quân./.
