Thống chế không lực (marshal of the air force hoặc marshal of the air) là cấp bậc năm sao (hoặc tương đương OF-10 của NATO) và là thuật ngữ tiếng Anh để chỉ cấp bậc cao nhất trong một số lực lượng không quân. Thường là cấp bậc tương đương trực tiếp với một vị tướng không quân (general of the air force) trong các lực lượng không quân khác, một thống chế (field marshal) hoặc tướng lĩnh lục quân (general of the army) trong nhiều quân đội, hoặc một đô đốc hạm đội (admiral of the fleet) của hải quân.
Cấp bậc này có nguồn gốc từ Không quân Hoàng gia Anh (RAF), trong đó cấp bậc cao nhất vẫn là Thống chế của RAF (Marshal of the RAF). Một số lực lượng không quân Khối thịnh vượng chung khác và các lực lượng khác chịu ảnh hưởng từ các hoạt động của RAF (đặc biệt là ở Trung Đông) có tên tương tự cho cấp bậc cao nhất, chẳng hạn như Thống chế của Không quân Hoàng gia Úc (RAAF). Đôi khi có sự nhầm lẫn với các cấp bậc cao cấp tiếp theo trong những trường hợp như vậy: Thống chế không quân trưởng (air chief marshal) và Thống chế không quân (air marshal). Cấp bậc Thống chế của RAF tồn tại trên giấy tờ từ năm 1919; người đầu tiên giữ cấp bậc này là Sir Hugh Trenchard, từ năm 1927. Ở Anh, cấp bậc này thường do sĩ quan RAF cao cấp nhất đang phục vụ tích cực nắm giữ, trong khi ở các quốc gia Khối thịnh vượng chung khác, cấp bậc tương đương chỉ mang tính nghi lễ hoặc danh dự. (Ví dụ, cấp bậc Thống chế của RAAF chỉ do quốc vương hoặc hoàng hậu nắm giữ.)
Trong tiếng Bồ Đào Nha, cấp bậc không quân tương đương là Marechal do Ar, được hiểu là “Marshal of the Air” (Thống chế Không quân) ở Brazil, hoặc Marechal ở Bồ Đào Nha, cả hai đều đôi khi được dịch là “marshal of the air force” (thống chế không lực). Trước đây, một cái tên tương tự đã được sử dụng cho cấp bậc cao nhất trong lực lượng không quân Ý.
Người nắm giữ một số cấp bậc cao cấp trong lực lượng không quân Indonesia (Tentara Nasional Indonesia-Angkatan Udara, viết tắt – TNI-AU), có thể được gọi là marsekal di TNI-AU (nghĩa là “marshal of the TNI-AU” (thống chế TNI-AU”). Cấp bậc cao nhất là Marsekal Besar (“Đại nguyên soái”) đôi khi được dịch là “marshal of the air force” (thống chế không lực).
Ở Đức Quốc xã, cấp bậc cao nhất của Luftwaffe (không quân) là Generalfeldmarschall (cấp bậc cũng được Quân đội Đức sử dụng). Trong khi chỉ huy của Luftwaffe, Hermann Göring là người duy nhất giữ cấp bậc cao hơn là Reichsmarschall, thì về mặt kỹ thuật, cấp bậc này có thể được trao cho bất kỳ sĩ quan cấp cao nào của Heer (lục quân), Kriegsmarine (hải quân) và Luftwaffe (không quân), cùng nhau tạo nên Wehrmacht.
Trong khi lực lượng không quân của Liên Xô cũ có các cấp bậc là thống chế không quân trưởng (chief marshal of the aviation branch hay chief marshal of the air force) và thống chế không quân (marshal of the aviation branch hay marshal of the air force), thì đây là cấp bậc bốn sao và ba sao (và do đó tương đương với cấp bậc thấp hơn của Không quân Hoàng gia Anh là Thống chế không quân trưởng (Air Chief Marshal) và Thống chế không quân (Air Marshal).
Thâm niên
Một thống chế không lực (marshal of the air force) có thể được coi là tương đương với một thống chế lục quân (army marshal) hoặc thống chế (field marshal) tại nhiều quốc gia, cũng như cấp bậc đô đốc hạm đội (admiral of the fleet) của hải quân. Nghĩa là, thống chế không lực là cấp bậc năm sao và ở các quốc gia NATO, cấp bậc này được mô tả bằng mã xếp hạng OF-10. Là một cấp bậc cao cấp như vậy, cấp bậc này rất hiếm khi được giữ. Cấp bậc này được trao tặng theo nghi lễ cho các nguyên thủ quốc gia hoặc thành viên của Hoàng gia, hoặc cho các sĩ quan cấp cao nhất trong các lực lượng không quân lớn.
Trong Không quân Úc, Ấn Độ, Thái Lan và Vương quốc Anh, Thống chế Không lực (Marshals of the Air Force) là cấp trên trực tiếp của Thống chế Không quân trưởng (Air Chief Marshals). Trong trường hợp của New Zealand, mặc dù cấp bậc Thống chế của Không lực Hoàng gia New Zealand đã được trao tặng, không có sĩ quan Không quân Hoàng gia New Zealand nào đạt được cấp bậc cao hơn Thống chế Không quân (Air Marshal) và cấp bậc Thống chế Không quân trưởng (Air Chief Marshal) của New Zealand chỉ tồn tại trên giấy tờ. Một tình huống tương tự như ở New Zealand cũng tồn tại ở Malaysia cho đến những năm 1970 khi Không quân Hoàng gia Malaysia thay thế cấp bậc sĩ quan không quân bằng cấp bậc sĩ quan chung, mặc dù vẫn giữ cấp bậc Thống chế của Không lực Hoàng gia Malaysia. Cấp bậc Thống chế của Không lực Hoàng gia Canada chưa bao giờ được trao tặng.
Trong thời kỳ Đức Quốc xã, Luftwaffe (Không quân), giống như Heer (Lục quân), sử dụng cấp bậc generalfeldmarschall (Thống chế), tương đương với großadmiral (Đại Đô đốc) trong Hải quân. Generalfeldmarschall ngay lập tức cao cấp hơn generaloberst (Đại tướng) và đó là cấp bậc cao nhất của Không quân và Lục quân Đức cho đến khi Hermann Göring, Tư lệnh Luftwaffe, được thăng cấp lên cấp bậc thậm chí còn cao hơn là reichsmarschall (Thống chế Đế chế hoặc Thống chế của Vương quốc) vào tháng 7/1940. Cấp bậc reichsmarschall và generalfeldmarschall của Đức không còn tồn tại sau khi Đệ tam Đế chế sụp đổ.
Phù hiệu và cờ phân biệt
Huy hiệu cấp bậc
Có nhiều loại phù hiệu cấp bậc khác nhau được sử dụng bởi các lực lượng không quân khác nhau duy trì cấp bậc thống chế của không lực. Một số, chẳng hạn như Không quân Hoàng gia, lấy mẫu từ ren tay áo của một đô đốc hạm đội, sử dụng một dải màu xanh nhạt rộng trên một dải màu đen rộng hơn với bốn dải màu xanh nhạt hẹp, mỗi dải trên các dải màu đen rộng hơn một chút. Những người khác sử dụng một mẫu sao, thường có tổng cộng năm ngôi sao.
Cờ lệnh
Cờ lệnh hoặc cờ cấp bậc cho các thống chế không lực ở các nước khác nhau, đa số thường mang 5 ngôi sao.
Các nước khác
Cấp bậc này cũng tồn tại hoặc đã tồn tại (trên giấy tờ) ở Afghanistan, Bangladesh, Brunei, Iran, Hàn Quốc, Nigeria, Pakistan và Việt Nam Cộng Hòa, nhưng không phải tất cả các quốc gia này đều sử dụng nó. Không quân Thổ Nhĩ Kỳ duy trì cấp bậc hava mareşalı (nghĩa đen là thống chế không quân nhưng tương đương với cấp bậc năm sao). Không quân Indonesia duy trì cấp bậc marsekal besar (nghĩa đen là “thống chế vĩ đại” và cũng là cấp bậc năm sao) mặc dù không có sĩ quan Không quân Indonesia nào từng được thăng cấp bậc này. Không quân Pháp, giống như Lục quân Pháp, có thống chế Pháp (marshal of France) là cấp bậc cao nhất. Tuy nhiên, không giống như Lục quân Pháp, Không quân chưa bao giờ có một sĩ quan nào của mình được phong làm thống chế Pháp.
Hoa Kỳ không sử dụng cấp bậc này, thay vào đó sử dụng cấp “general of the air force” (đại tướng không quân), cấp này chỉ được giữ một lần và hiện chỉ được giữ trên giấy tờ. Trung Quốc cũng không sử dụng cấp bậc thống chế, thay vào đó là cấp đại tướng hạng nhất (kong jun yi ji shang jiang), cấp này chưa từng được sĩ quan không quân nào giữ và đã bị bãi bỏ vào năm 1994. Tây Ban Nha sử dụng cấp bậc tương đương là “captain general of the Air Force” (đại tướng không lực), cấp này chỉ được giữ bởi HM King Felipe VI./.
Xem thêm:
SĨ QUAN KHÔNG QUÂN (Air officer)
THỐNG TƯỚNG KHÔNG LỰC (General of the Air Force)
THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN TRƯỞNG (Air chief marshal)
THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN (Air marshal)
PHÓ THỐNG CHẾ KHÔNG QUÂN (Air vice-marshal)
ĐỀ ĐỐC KHÔNG QUÂN (Air commodore)
