Tổng quan:
– Nhà máy đóng tàu: Tổ chức công nghiệp biển (Marine Industries Organization)
– Nhà vận hành: Hải quân Cộng hòa Hồi giáo Iran
– Lớp trước: Nahang, Yugo
– Lịch sử phục vụ: 2007 – nay
– Kiểu loại: tàu ngầm mini
+ 117 tấn (khi nổi)
+ 125 tấn (khi lặn)
– Chiều dài: 29 m
– Độ rộng: 2,5 m
– Mớn nước: 1,8 m
– Động lực đẩy: diesel-điện
– Tốc độ:
+ 10 hl/g (19 km/h), khi nổi
+ 8 hl/g (15 km/h), khi lặn
– Kíp vận hành: 7
– Vũ khí: 2 x ống phóng ngư lôi 533 mm.
Ghadir (phát âm là [ɣædiːɾ], lấy tên từ Ghadir Khumm – sự kiện tập hợp người Hồi giáo để nghe bài giảng của Muhammad trong lịch sử) là một lớp tàu ngầm mini do Iran chế tạo đặc biệt để di chuyển trong vùng nước nông của Vịnh Ba Tư. Hải quân Cộng hòa Hồi giáo Iran là nhà khai thác duy nhất lớp này, tất cả các tàu ngầm đều phục vụ trong Hạm đội Phương Nam. Không có tàu ngầm nào thuộc lớp này đang hoạt động tại Hạm đội phương Bắc, tức là ở Biển Caspian.
Lịch sử
Iran đã thể hiện sự quan tâm đến tàu ngầm cỡ nhỏ vào những năm 1980. Theo Conway’s All The World’s Fighting Ships, Iran đã lắp ráp một tàu hạng nhỏ ở Bandar Abbas và hoàn thành vào năm 1987 trong một nỗ lực không thành công. Iran được cho là đã mua chiếc tàu ngầm hạng nhỏ thứ hai thuộc một thiết kế khác từ Triều Tiên, được giao vào năm 1988. Người ta cho rằng đến năm 1993, có 9 tàu ngầm cỡ nhỏ – có lượng giãn nước khi nổi 76 tấn và khi lặn 90 tấn, với tốc độ khi lặn tối đa khoảng 8 hl/g (15 km/h) và khi nổi 12 hl/g (22 km/h) – được nhập khẩu từ Triều Tiên.
Sự tồn tại của lớp Ghadir lần đầu tiên được biết đến vào tháng 2/2004. Một báo cáo chưa được phân loại năm 2017 của Văn phòng Tình báo Hải quân Hoa Kỳ cho biết Iran đã mua ít nhất một tàu ngầm lớp Yono từ Triều Tiên trong năm đó.
Vào tháng 5/2005, Iran thông báo rằng họ đã bắt đầu sản xuất hàng loạt tàu ngầm hạng nhỏ nội địa và phát sóng đoạn phim về một chuyến hành trình trên mực nước biển trên truyền hình. Cuối tháng đó, chiếc tàu ngầm đã được thử nghiệm trong giai đoạn thứ ba của cuộc tập trận quân sự Ettehad 84. Vào tháng 11/2007, chỉ huy của IRIN Commodore Habibollah Sayyari cho biết chiếc tàu thứ hai trong lớp đã được hoàn thành sau 10 năm đóng. Lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei được trích dẫn đã nói với các chỉ huy hải quân Iran vào ngày tàu ngầm được hạ thủy: “Ngày nay, các bạn đã có thể thiết kế và xây dựng nhiều yêu cầu quân sự. Chúng tôi đã trở nên tự cung tự cấp từ các nước khác”.
Vào tháng 5/2014, một trong những tàu trong lớp – Ghadir 953 – đã hành trình ở Ấn Độ Dương để ghé cảng Karachi, Pakistan cùng với nhóm hải quân gồm Falakhon, Khanjar, Hendijan và Deylam, tham gia một cuộc tập trận chung với Tàu hải quân Pakistan.
Thiết kế
Các nguồn không nhất quán về lớp mà tàu ngầm Ghadir xuất phát. Khi mới ra mắt, một số chuyên gia chỉ ra rằng nó có hình dáng tương tự tàu ngầm lớp Yugo, trong khi những người giữ quan điểm trái ngược lại cho rằng chúng lớn hơn tàu sau khoảng 1,5 lần và giống lớp Sang-O hơn. Các nguồn khác cho biết chúng dựa trên lớp Yono.
Tàu ngầm Ghadir có lượng giãn nước 117 tấn khi nổi và 125 khi lặn. Thiết kế của lớp này dài 29 m, có độ rộng khoảng 2,5 m và mớn nước sâu 1,8 m. Các tàu ngầm có tốc độ bề mặt tối đa là 10 hl/g (19 km/h) và tốc độ lặn tối đa là 8 hl/g (15 km/h). Chúng có một cánh quạt thứ cấp có thể thu vào và chạy bằng động cơ diesel-điện, đồng thời được trang bị hai ống phóng ngư lôi 533 mm.
Các tàu ngầm trong lớp được trang bị sonar loại chưa xác định. Thủy thủ đoàn của Ghadir có tổng cộng 7 người.
Khả năng vận hành
Tàu ngầm Ghadir được cho là đã phóng nhiều loại ngư lôi khác nhau, cụ thể là Valfajr và Hoot. Tên lửa hành trình chống hạm Nasr-1 và Jask-2 đều được cho là đã phóng thành công, tên lửa sau được phát triển đặc biệt để phóng từ tàu ngầm. Các tàu trong lớp này còn có khả năng rải thủy lôi bên cạnh việc thu hồi người nhái cho các hoạt động đặc biệt. Chúng được cho là có “sức chịu đựng vô cùng hạn chế”, trong khi được mô tả là “rất cơ động”, cũng như có thể “ngồi im lặng dưới nước trong khi chờ đợi con mồi”. Cho rằng tàu ngầm Ghadir chỉ có thể sở hữu 2 ngư lôi hoặc tên lửa, Joseph Trevithick viết rằng người Iran có thể lên kế hoạch sử dụng chúng “hàng loạt để phóng hàng loạt tên lửa”.
Vijay Sakhuja, giám đốc Quỹ Hàng hải Quốc gia, nhận xét rằng lớp này “khó bị phát hiện nhất, đặc biệt khi nằm dưới đáy biển và đây có thể là chiến thuật khả thi mà Hải quân Iran có thể sử dụng trong các cuộc chiến. Hơn nữa, xét đến số lượng của chúng”, những điều này có thể áp đảo ưu thế công nghệ của đối phương”.
Theo Đại tá Hải quân Hoa Kỳ Tracy A. Vincent, tàu ngầm Ghadir có thể cung cấp thêm khả năng giám sát và tạo ra một lớp phòng thủ mới cho lực lượng hải quân Iran. Chỉ huy Daniel Dolan khẳng định rằng các tàu ngầm này được thiết kế tốt cho mục đích chiến tranh du kích, phục kích và chống tiếp cận/từ chối khu vực (A2/AD), mô tả chúng có khả năng bị tiêu hao nhiều hơn so với các tàu ngầm tấn công lớp Kilo. Ông lập luận rằng hạm đội Mỹ dễ gặp phải một môi trường có mối đe dọa cao được tạo ra bởi số lượng lớn các “mối đe dọa nhỏ nhưng gây chết người” này. Tư lệnh Hải quân Hoàng gia Ryan Ramsey, người chỉ huy tàu ngầm hạt nhân HMS Turbulent ở Vịnh Ba Tư đã tuyên bố rằng các tàu ngầm này là mối đe dọa đối với các lực lượng phương Tây hoạt động trong khu vực, đồng thời nói thêm rằng “lớp Ghadir là những tàu ngầm nhỏ nhưng có đủ ngư lôi để đánh chìm một vài tàu”.
Mark Episkopos cho rằng tàu ngầm Ghadir duy trì “khả năng tấn công mạnh mẽ” góp phần khiến hạm đội tàu ngầm “nguy hiểm” của Iran.
Chỉ huy IRIN Hossein Khanzadi đã nói rằng lớp này “có thể làm được những gì mà tàu ngầm U-boat đã làm trong Thế chiến II”.
Số lượng xây dựng
Iran không tiết lộ số lượng tàu ngầm của mình. Các nguồn khác nhau xác định số lượng tàu ngầm Ghadir được chế tạo và vận hành, với ước tính nằm trong khoảng từ 10 đến 21 chiếc, tính đến năm 2019.
Theo ấn bản năm 2020 của Cân bằng quân sự do Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) xuất bản, Iran vận hành 14 tàu ngầm thuộc lớp này. Farzin Nadimi của Viện Washington ước tính có khoảng 20 chiếc đang hoạt động tính đến năm 2020.
Theo báo cáo của Jane’s Fighting Ships, 1 chiếc đã bị mất tích vào tháng 4/2014 trong một cuộc tập trận, trong khi tình báo quân đội Mỹ cho biết chiếc tàu này đã bị đánh chìm khi đang tuần tra, có thể do va chạm với đá.
Anthony Cordesman viết vào năm 2016 rằng Iran có tới 17 tàu ngầm Ghadir./.
Xem thêm: TÀU NGẦM MINI (MIDGET) LỚP Yono, TÀU NGẦM DIESEL-ĐIỆN LỚP Sang-O, TÀU NGẦM MINI LỚP Nahang, TÀU NGẦM DIESEL-ĐIỆN LỚP Sinpo, TÀU NGẦM MINI (MIDGET) LỚP Yugo
